Kapitulli 26: Personi i Krishtit

Personi Krisht

Si është Jezusi plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri, e megjithëkëtë një person i vetëm?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Ne mund të bëjmë një përmbledhje të asaj që na mëson Shkrimi rreth personit Krisht, si vijon: Jezus Krishti qe tërësisht Perëndi dhe tërësisht njeri në një person të vetëm, dhe kështu do të jetë përgjithnjë.

Materiali nga Shkrimi i cili mbështet këtë përkufizim është i gjerë. Fillimisht ne do të diskutojmë njerëzishmërinë e Krishtit, pastaj hyjninë e Tij, dhe pastaj do të përpiqemi të tregojmë se si hyjnia dhe njerëzishmëria e Jezusit, janë të bashkuara në një person të vetëm tek Krishti.

A. Njerëzishmëria e Krishtit

1. Lindja nga virgjëresha. Kur flasim për njerëzishmërinë e Krishtit, është me vend që të fillojmë me shqyrtimin e lindjes së Krishtit nga virgjëresha. Shkrimi deklaron në mënyrë të qartë që Jezusi u ngjiz në mitrën e të ëmës së Tij, Marisë përmes punës së mrekullueshme të Frymës së Shenjtë, dhe pa patur një baba njerëzor.

“Por lindja e Jezu Krishtit ndodhi në këtë mënyrë: Maria, nëna e tij, i ishte premtuar Jozefit, por para se të bashkoheshin, u gjet shtatzënë prej Frymës së Shenjtë” (Mat. 1:18). Pak kohë më pas, një engjëll i Zotit i tha Jozefit i cili ishte i fejuar me Marinë: “Jozef, bir i Davidit, mos ki frikë ta marrësh me vete Marinë, gruan tënde, sepse ç'është ngjizur në të, është prej Frymës së Shenjtë” (Mat. 1:20). Pastaj lexojmë se Jozefi “veproi ashtu siç e kishte urdhëruar engjëlli i Zotit dhe e mori pranë vetes gruan e tij; dhe nuk e njohu atë, derisa lindi djalin e saj të parëlindur, dhe ia vuri emrin Jezus” (Mat. 1:24–25).

I njëjti fakt pohohet tek ungjilli i Lukës ku lexojmë rreth shfaqjes së engjëllit Gabriel ndaj Marisë. Pasi engjëlli i kishte thënë se ajo do të lindte një djalë, Maria i tha: “Si do të ndodhë kjo, përderisa unë nuk njoh burrë?” Engjëlli iu përgjigj:

“Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty

 dhe pushteti i Më të Lartit do të të mbulojë me hijen e vet;

prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë.” (Luka 1:35; kr. 3:23)

Rëndësia doktrinarë e lindjes nga virgjëresha shikohet në të paktën tre fusha.

1. Kjo tregon se shpëtimi tek e fundit duhet të vijë nga Zoti. Ashtu sikurse Perëndia kishte premtuar që “fara” e gruas (Zan. 3:15) në fund do ta shkatërronte gjarprin, kështu Perëndia përmes fuqisë së Tij, e realizoi këtë gjë, e jo përmes thjesht përpjekjeve njerëzore. Lindja e Krishtit nga virgjëresha, është një kujtues i pagabueshëm që shpëtimi nuk mund të vijë kurrë përmes përpjekjes njerëzore, por duhet të jetë vepër e Perëndisë Vetë. Shpëtimi ynë vjen vetëm përmes veprës mbinatyrore të Perëndisë, dhe kjo qe evidente në fillimin fare të jetës së Jezusit kur “Perëndia dërgoi Birin e tij, të lindur prej gruaje, të vënë nën ligj, që të shpengonte ata që ishin nën ligj, që ne të fitojmë birërinë” (Gal. 4:4–5).

2. Lindja nga virgjëresha bëri të mundur bashkimin e hyjnisë së plotë me njerëzishmërinë e plotë tek një person i vetëm. Kjo qe mënyra që Perëndia përdori për të dërguar Birin e Tij (Gjoni 3:16; Gal. 4:4) në botë, si një njeri. Nëse mendojmë për pak për mënyrat e tjera të mundshme me të cilat mund të kishte ardhur Krishti në botë, do të shikojmë se asnjëra prej tyre nuk do ta bashkonte kaq qartë njerëzishmërinë dhe hyjninë tek një person i vetëm. Me shumë mundësi do të kishte qenë e mundshme për Perëndinë që ta krijonte në qiell Jezusin si një qenie të plotë njerëzore dhe ta dërgonte duke e zbritur nga qielli në tokë pa patur nevojë të përdorë një prind njerëzor për këtë. Por, po të ishte kështu, ne do ta kishim patur shumë të vështirë të shikonim se si Jezusi mund të ishte tërësisht njeri siç jemi ne, e Ai nuk do të ishte pjesë e racës njerëzore që rrodhi fizikisht nga Adami. Nga ana tjetër, me shumë mundësi që do të ketë qenë e mundshme për Perëndinë që të bënte që Jezusi të vinte në botë me dy prindër njerëzor (si me një baba ashtu edhe me një mama), dhe me natyrën e Tij të plotë hyjnore të bashkuar në mënyrë të mrekullueshme me natyrën e Tij njerëzore dikur gjatë fëmijërisë së Tij. Por, po të ishte kështu, ne do ta kishim patur të vështirë të kuptonim se si Jezusi është plotësisht Perëndi, përderisa origjina e Tij do ishte nga çdo drejtim si ajo e jona. Kur mendojmë për këto dy mundësi të tjera, do të na ndihmonte po të kuptonim se si Perëndia, në mençurinë e Tij, urdhëroi një ndërthurje të ndikimit njerëzor dhe atij hyjnor në lindjen e Krishtit në mënyrë që e gjithë njerëzishmëria e Tij të ishte e dukshme ndaj nesh nga fakti  i lindjes së Tij të zakonshme njerëzore prej një mamaje njerëzore, ndërsa hyjnia e Tij e plotë do të ishte e dukshme nga fakti i ngjizjes së tij në mitrën e Marisë nëpërmjet veprës së fuqishme të Frymës së Shenjtë.^[1]1

3. Lindja nga virgjëresha bën gjithashtu të mundur njerëzishmërinë e vërtetë të Krishtit pa mëkatin e trashëguar. Siç kemi vërejtur në kapitullin 24, të tëra qeniet njerëzore kanë trashëguar një faj ligjor dhe një natyrë të zvetënuar morale nga ati i tyre i parë, Adami (kjo nganjëherë është quajtur “mëkati i trashëguar” apo “mëkati fillestar”). Por fakti që Jezusi nuk kishte një baba njerëzor, do të thotë se linja e pasardhjes nga Adami është ndërprerë pjesërisht. Jezusi nuk rrodhi nga Adami në ekzaktësisht të njëjtën mënyrë në të cilën çdo qenie tjetër njerëzore ka rrjedhur nga Adami. Kjo na ndihmon të kuptojmë arsyen përse faji ligjor si dhe zvetënimi moral që i takon të tëra qenieve të tjera njerëzore, nuk i takon Krishtit.

Kjo ide duket se është ajo që nënkuptohet në deklaratën që engjëlli Gabriel i bën Marisë, ku i thotë asaj:

“Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty,

 dhe pushteti i Më të Lartit do të të mbulojë me hijen e vet;

prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë .” (Luka 1:35)

Për shkak se ishte Fryma që shkaktoi ngjizjen e Jezusit në mitrën e Marisë, fëmija do të quhej “i shenjtë.”^[2]2 Një përfundim i tillë nuk duhet të merret me kuptimin se trashëgimi i mëkatit vjen vetëm nga babai, sepse Shkrimi nuk e pohon asgjëkund këtë. Mjafton për ne që thjesht të themi se në këtë rast, linja e pashkëputur e pasardhjes nga Adami, u ndërpre, dhe Jezusi u ngjiz nga fuqia e Frymës së Shenjtë. “Luka” 1:35 e lidh këtë ngjizje nga Fryma e Shenjtë me shenjtërinë apo pastërtinë morale të Krishtit, dhe reflektimi mbi atë fakt, na lejon që të kuptojmë se përmes mungesës së një babai njerëzor, Jezusi nuk rridhte plotësisht nga Adami, dhe se kjo thyerje e linjës së pasardhjes, qe metoda të cilën Perëndia përdori për të bërë që Jezusi të ishte plotësisht njeri, e megjithëkëtë, të mos kishte mëkat të trashëguar nga Adami.

Por përse Jezusi nuk trashëgoi një natyrë mëkatare nga Maria? Kisha Katolike Romake, kësaj pyetjeje i përgjigjet duke thënë se Maria vetë nuk ishte e prekur nga mëkati, por Shkrimi nuk na e mëson gjëkundi këtë, dhe gjithsesi, kjo nuk do ta zgjidhte problemin (sepse përse atëherë nuk e trashëgoi Maria mëkatin nga e ëma?).^[3]3 Një zgjidhje më e mirë është të themi se vepra e Frymës së Shenjtë tek Maria, duhet të ketë parandaluar jo vetëm transmetimin e mëkatit nga Jozefi (sepse Jezusi nuk kishte baba njerëzor) por gjithashtu, në një mënyrë të mrekullueshme, transmetimin e mëkatit nga Maria: “Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty... prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë” (Luka 1:35).

Ka ndodhur rëndom, të paktën në brezat e mëparshëm, që ata të cilët nuk pranojnë vërtetësinë e plotë të Shkrimit, të pranojnë doktrinën e lindjes së Krishtit nga virgjëresha. Por, nëse besimet tona duhen qeverisur nga deklaratat e Shkrimit, atëherë ne padyshim që nuk do ta mohojmë këtë mësim. Edhe nëse mundemi, edhe nëse nuk mundemi të dallojmë ndonjë aspekt të rëndësisë doktrinarë për këtë mësim, ne duhet që pikë së pari ta besojmë atë thjesht për shkak se Shkrimi e pohon. Pa dyshim që një mrekulli e tillë nuk është tepër e vështirë për Perëndinë i Cili krijoi universin dhe gjithçka në të. Kushdo që pohon se një lindje nga një virgjëreshë është “e pamundur” është thjesht duke treguar mosbesimin e tij apo të saj në Perëndinë e Biblës. Megjithëkëtë, përmbi faktin që Shkrimi na mëson për lindjen nga virgjëresha, ne mund të shikojmë se ajo është e rëndësishme nga ana doktrinare, dhe nëse duam të kuptojmë me saktësi mësimin biblik mbi personin Krisht, është e rëndësishme që t’ia nisim me një pohim të kësaj doktrine.

2. Dobësitë dhe kufizimet njerëzore. 

a. Jezusi kishte një trup njerëzor: Fakti që Jezusi kishte një trup njerëzor njëlloj si trupat tanë njerëzorë, shikohet në shumë pasazhe të Shkrimit. Ai lindi ashtu sikurse kanë lindur tërë foshnjat njerëzore (Luka 2:7). Ai u rrit duke kaluar nga fëmijëria në moshë madhore ashtu sikurse rriten edhe fëmijët e tjerë: “Por fëmija rritej dhe forcohej në frymë, duke qenë plot urtësi; dhe hiri i Perëndisë ishte mbi të” (Luka 2:40). Për më tepër, “Luka” na thotë se: “Jezusi rritej në urtësi, dhe në shtat dhe në hir përpara Perëndisë dhe njerëzve” (Luka 2:52).

Jezusi u lodh njëlloj siç lodhemi ne, sepse lexojmë se “Jezusi, duke qenë i lodhur nga udhëtimi, u ul pranë pusit” në Samari (Gjoni 4:6). Atë e mori etja, sepse kur ishte në kryq, Ai tha: “Kam etje” (Gjoni 19:28). Pasi kishte agjëruar për dyzet ditë në shkretëtirë, lexojmë se “e mori uria” (Mat. 4:2). Ai nganjëherë qe i dobët fizikisht sepse gjatë tundimit që iu bë në shkretëtirë, Ai agjëroi për dyzet ditë (ajo pikë në të cilën forca fizike e një qenieje njerëzore, pothuajse ka humbur tërësisht, dhe përtej të cilës dëmtime të pariparueshme fizike do të ndodhin nëse personi vazhdon të agjërojë). Në atë kohë “u afruan engjëj dhe i shërbenin” (Mat. 4:11), dukshëm për t’u kujdesur për Të dhe për të siguruar ushqim derisa Ai të rifitonte forcë të mjaftueshme për të dalë nga shkretëtira. Kur Jezusi ishte rrugës për t’u kryqëzuar, ushtarët e detyruan Simonin nga Kirena që të mbartte kryqin e Tij (Luka 23:26), me shumë gjasa për shkak se Jezusi ishte aq i dobët pas rrahjes që i ishte bërë, saqë nuk kishte forcë të mjaftueshme për ta bartur vetë atë. Kulmimi i kufizimeve të Jezusit në lidhje me trupin e Tij njerëzor, shikohet kur Ai vdiq në kryq (Luka 23:46). Trupi i Tij njerëzor reshti së paturi jetë në të dhe së funksionuari, njëlloj siç ndodh me trupin tonë kur ne vdesim.

Jezusi gjithashtu u ringjall me një trup fizik e njerëzor, paçka se ky ishte një trup që u bë i përsosur e që nuk ishte më subjekt i dobësive, sëmundjeve apo vdekjes. Ai demonstron në mënyrë të përsëritur për dishepujt e Tij faktin që ka me të vërtetë një trup real fizik, sepse Ai thotë: “Shikoni duart e mia dhe këmbët e mia, se jam unë vetë. Më prekni dhe shikoni, sepse një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39). Ai është duke u treguar atyre si dhe është duke u mësuar atyre që Ai ka “mish e eshtra” dhe se nuk është thjesht një “frymë” pa trup. Një provë tjetër për këtë fakt, është se “ata i dhanë një pjesë peshku të pjekur...Dhe ai e mori dhe hëngri para tyre” (Luka 24:42-43; kr. v. 30; Gjoni 20:17, 20, 27; 21:9, 13).

Në po këtë trup njerëzor (edhe pse qe një trup i ringjallur që qe bërë i përsosur), Jezusi gjithashtu u ngrit në qiell. Përpara se të largohej, Ai tha: “Po e lë botën dhe shkoj tek Ati” (Gjoni 16:28; kr. 17:11). Mënyra në të cilën Jezusi u ngrit në qiell, qe llogaritur të demonstronte vazhdimësinë mes ekzistencës së Tij në një trup fizik këtu në tokë, dhe ekzistencës së Tij të vazhduar në atë trup në qiell. Vetëm pak vargje pasi Jezusi u kishte thënë: “Një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39), ne lexojmë tek ungjilli i Lukës se Jezusi “I priu jashtë deri në Betania dhe, si i ngriti lart duart, i bekoi. Dhe ndodhi që, ndërsa ai po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit lart në qiell” (Luka 24:50–51). Po kështu, lexojmë tek “Veprat” se: “Ndërsa ata po e shikonin, u ngrit lart; dhe një re e mori prej syve të tyre” (Veprat 1:9).

Të tërë këto vargje të marrë së bashku, tregojnë se për sa i takon trupit njerëzor të Jezusit, ai ishte si i yni në çdo drejtim përpara ringjalljes së tij, dhe pas ringjalljes ishte ende një trup njerëzor me “mish dhe kocka,” por i bërë i përsosur, ai lloj trupi që do të kemi edhe ne kur Krishti të kthehet dhe kur edhe ne të ringjallemi.^[4]4 Jezusi vazhdon të ekzistojë në atë trup njerëzor në qiell, ashtu sikurse ngritja e Tij lart kishte për qëllim që të na mësonte.

b. Jezusi kishte një mendje njerëzore: Fakti që Jezusi “rritej në urtësi” (Luka 2:52) do të thotë se Ai kaloi nëpër procesin e të mësuarit njëlloj sikurse bëjnë tërë fëmijët e tjerë. Ai mësoi se si të hante, si të fliste, si të lexonte dhe shkruante, dhe se si të ishte i bindur ndaj prindërve të Tij (shiko “Heb.” 5:8). Ky proces i rëndomtë të mësuari, qe pjesë e njerëzishmërisë së përgjithshme të Krishtit.

Shikojmë gjithashtu se Jezusi kishte një mendje njerëzore si ajo që kemi ne kur Ai flet për ditën në të cilën Ai do të kthehet në botë: “Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati” (Marku 13:32).^[5]5

c. Jezusi kishte një shpirt njerëzor si dhe emocione njerëzore: Ne shikojmë një sërë treguesish që Jezusi kishte një shpirt (apo frymë) njerëzore. M’u përpara kryqëzimit të Tij, Jezusi tha: “Tani shpirti im është i tronditur” (Gjoni 12:27). Vetëm pak kohë pas kësaj, Gjoni shkruan se: “Mbasi i tha këto, Jezusi, u turbullua në frymë” (Gjoni 13:21). Në të dy këto vargje, fjala turbullua është përkthimi i termit greqisht tarasso një fjalë kjo e cila shpesh përdoret për njerëzit kur janë në ankth, apo kur kapen në befasi nga një rrezik.^[6]6

Për më tepër, përpara kryqëzimit të Jezusit, ndërkohë që Ai kuptoi vuajtjet me të cilat do të përballej, Ai tha: “Shpirti im është thellësisht i trishtuar, deri në vdekje” (Mat. 26:38). Kaq i madh ishte pikëllimi që Ai ndjente saqë dukej sikur, po t’i shtohej edhe më tepër do t’ia merrte jetën.

Jezusi kishte një gamë të plotë emocionesh njerëzore. Ai “u mrekullua” me besimin e centurionit (Mat. 8:10). Ai qau i pikëlluar për vdekjen e Llazarit (Gjoni 11:35). Gjithashtu, Ai u lut me një zemër përplot emocione, sepse “në ditët e mishit të tij, me klithma të forta dhe me lot, i ofroi lutje dhe përgjërime atij që mund ta shpëtonte nga vdekja, dhe u dëgjua për shkak të frikës së tij nga Perëndia” (Heb. 5:7).

Për më tepër, autori na thotë: “Edhe pse ishte Bir, mësoi në ato që vuajti, bindjen, dhe, si u bë i përkryer, u bë shkaktari i shpëtimit të përjetshëm për të gjithë ata që i binden” (Heb. 5:8–9). Megjithëkëtë, nëse Jezusi nuk mëkatoi kurrë, si do të mundej Ai të “mësonte bindjen”? Me sa duket, ndërkohë që Jezusi shkonte drejt moshës së pjekurisë, Ai, ashtu sikurse të tërë fëmijët e tjerë njerëzorë, qe në gjendje që të merrte përsipër një apo më shumë përgjegjësi. Sa më shumë rritej, aq më shumë detyra mund t’i ngarkonin i ati dhe e ëma për t’iu bindur dhe edhe më të vështira detyrat që Ati i Tij qiellor mund t’i ngarkonte për t’i kryer me forcën e natyrës së Tij njerëzore. Me çdo detyrë gjithnjë e më të vështirë, edhe kur kjo përfshinte vuajtje (siç specifikon “Heb.” 5:8), aftësia morale njerëzore e Jezusit, aftësia e Tij për t’u bindur gjithnjë e më shumë në rrethanat e vështira, u rrit. Ne mund të themi se “shtylla kurrizore morale” e Tij u forcua përmes ushtrimesh gjithnjë e më të vështira. Megjithëkëtë, në të gjithë këtë, Ai nuk mëkatoi asnjëherë.

Mungesa e plotë e mëkatit në jetën e Jezusit, është edhe më shumë mbresëlënëse po të marrësh parasysh tundimet e mëdha me të cilat Ai u përball, jo vetëm në shkretëtirë, por përgjatë gjithë jetës së Vet. Autori i “Hebrenjve” pohon se Jezusi “u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat” (Heb. 4:15). Fakti që Ai u përball me tundimin, do të thotë se Ai kishte një natyrë të mirëfilltë njerëzore e cila mund të tundohej, sepse Shkrimi në mënyrë të qartë na thotë se “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13).

d. Njerëzit që ishin pranë Jezusit, e konsideruan Atë si thjesht një njeri: Mateu: raporton një incident të mrekullueshëm në mes të shërbesës së Jezusit. Paçka se Jezusi kishte dhënë mësim nëpër tërë Galilenë, “duke shëruar çdo sëmundje dhe çdo lëngatë në popull,” prandaj “turma të mëdha njerëzish e ndiqnin” (Mat. 4:23–25), por kur Ai erdhi në fshatin e Tij, në Nazaret, njerëzit të cilët kishin shumë vite që e kishin njohur, nuk e pranuan:

Dhe ndodhi që, kur Jezusi mbaroi këto shëmbëlltyra, u largua që andej. Dhe, si erdhi në vendlindjen e tij, i mësonte ata në sinagogën e tyre, kështu që ata, habiteshin dhe thoshin: “Nga i erdhën këtij kjo dituri dhe këto vepra të fuqishme? A nuk është ky i biri i marangozit? Nuk quhet nëna e tij Mari, dhe vëllezërit e tij Jakob, Iose, Simon dhe Juda? Dhe motrat e tij nuk janë të gjitha ndër ne? Atëherë nga i erdhën këtij të gjitha këto?”. Dhe skandalizoheshin me të....Dhe, për shkak të mosbesimit të tyre, nuk bëri aty shumë vepra të fuqishme. (Mat. 13:53–58)

Ky pasazh lë të kuptohet se ata njerëz të cilët e njihnin më mirë Jezusin, fqinjët me të cilët Ai kishte jetuar dhe punuar për tridhjetë vjet, nuk e shihnin Atë si më shumë sesa një njeri të zakonshëm. Sigurisht që e njihnin për njeri të mirë, të drejtë dhe të sjellshëm dhe pa gënjeshtra, por padyshim jo një profet të Perëndisë që mund të kryente mrekulli, e padyshim jo Perëndia Vetë i mishëruar. Paçka se në seksionet vijuese do të shikojmë se si Jezusi qe plotësisht hyjnor nga të gjitha anët, qe me të vërtetë Perëndi dhe njeri në një person, ne duhet që gjithsesi të kuptojmë forcën e plotë të një pasazhi të tillë. Për tridhjetë vitet e para të jetës së Vet, Jezusi jetoi një jetë njerëzore e cila ishte kaq e zakonshme saqë nazareasit të cilët e njihnin më mirë se kushdo tjetër, u mahnitën me faktin që Ai mund të jepte mësim me autoritet e të kryente mrekulli. Ata e njihnin Atë. Ai ishte një prej tyre. Ai ishte “i biri i marangozit” (Mat. 13:55), dhe Ai ishte Vetë “marangozi” (Marku 6:3), kaq i zakonshëm saqë ata ngrinin pyetjen: “Nga i erdhën këtij të gjitha këto?” (Mat. 13:56). Gjithashtu, Gjoni na thotë: “as vëllezërit e tij nuk besonin në të” (Gjoni 7:5).

A ishte Jezusi tërësisht njeri? Ai ishte kaq plotësisht njeri saqë edhe ata të cilët jetonin dhe punonin me Të për tridhjetë vjet, edhe ata vëllezër të cilët u rritën me Të në të njëjtën familje, nuk e kuptuan se Ai ishte ndonjë gjë më shumë sesa thjesht një tjetër njeri shumë i mirë. Ata me sa duket, nuk ia kishin fare idenë se Ai qe Perëndia i ardhur në mish.

3. Pamëkatshmëria. Paçka se Besëlidhja e Re pohon në mënyrë të qartë se Jezusi ishte plotësisht njerëzor, ashtu sikurse jemi edhe ne, ajo gjithashtu pohon se Jezusi ishte ndryshe në një aspekt të rëndësishëm: Ai ishte pa mëkat, sepse nuk kreu kurrë mëkat gjatë jetës së Tij. Disa kanë kundërshtuar duke thënë se nëse Jezusi nuk mëkatoi, atëherë Ai nuk ishte me të vërtetë njeri, sepse të tërë njerëzit mëkatojnë, por ata që e ngrenë këtë kundërshtim, thjesht nuk arrijnë të kuptojnë se qeniet njerëzore tani ndodhen në një situatë anormale. Perëndia nuk na krijoi të mëkatshëm, por të shenjtë dhe të drejtë. Adami dhe Eva në Kopshtin e Edenit, përpara se të mëkatonin ishin me të vërtetë njerëz, dhe ne tani, paçka se njerëz gjithashtu, nuk përkojmë me modelin që Perëndia synon për ne kur njerëzishmëria jonë e plotë dhe e pamëkat të rimëkëmbet.

Pamëkatshmëria e Jezusit, na jepet shpesh herë mësim në Besëlidhjen e Re. Ne shikojmë sugjerime të kësaj që herët në jetën e Tij kur Ai ishte “plot urtësi” dhe “hiri i Perëndisë ishte mbi të” (Luka 2:40). Pastaj shikojmë se Satani nuk qe në gjendje ta tundonte Jezusin e të qulloste gjë me këtë, por dështoi edhe pas dyzet ditësh për ta bindur që të mëkatonte: “Dhe kur djalli e mbaroi të gjithë tundimin, u largua prej tij, për një kohë.” (Luka 4:13). Edhe tek ungjijtë sinoptikë (Mateu, Marku dhe Luka) nuk shikojmë prova të ndonjë gabimi nga ana e Jezusit. Ndaj judenjve që e kundërshtuan, Jezusi ngriti pyetjen: “Cili nga ju më bind për mëkat?” (Gjoni 8:46), dhe nuk mori përgjigje.

Deklaratat rreth pamëkatshmërisë së Jezusit janë të thëna më shkoqur tek ungjilli i Gjonit. Jezusi bëri shpalljen e mahnitshme: “Unë jam drita e botës” (Gjoni 8:12). Nëse me ‘dritë’ ne kuptojmë si vërtetësinë ashtu edhe pastërtinë morale, atëherë Jezusi këtu është duke pretenduar të jetë burimi i të vërtetës si dhe burimi i pastërtisë morale dhe shenjtërisë në botë, një pretendim mahnitës e që mund të bëhej vetëm nga dikush i cili ishte pa mëkat. Për më tepër, në lidhje me bindjen ndaj Atit të Tij në qiell, ai tha: “Unë bëj vazhdimisht gjërat që i pëlqejnë” (Gjoni 8:29; koha e tashme këtu jep idenë e një veprimtarie të vazhduar, “Unë bëj vazhdimisht gjërat që i pëlqejnë”). Në fund të jetës së Tij, Jezusi qe në gjendje që të thoshte: “Unë i kam zbatuar urdhërimet e Atit tim dhe qëndroj në dashurinë e tij” (Gjoni 15:10). Është e rëndësishme që kur Jezusi u nxor në gjyq përpara Pilatit, pavarësisht akuzave të judenjve, Pilati nuk mund të konkludonte gjë tjetër përveçse: “Unë nuk po gjej në të asnjë faj” (Gjoni 18:38).

Tek libri i “Veprave”, Jezusi quhet disa herë “I Shenjti” apo “I Drejti,” apo me shprehje të ngjashme (shiko “Veprat” 2:27; 3:14; 4:30; 7:52; 13:35). Kur Pali flet për Jezusin i Cili vjen për të jetuar si njeri, ai bën kujdes që të mos thotë se Ai mori mbi Vete “mish mëkatar,” por përkundrazi, ai thotë se Perëndia dërgoi Birin e Vet “në shëmbëllim mishi mëkatar, edhe për mëkat” (Rom. 8:3). Gjithashtu, Jezusit i referohet si “atë. . . që nuk njihte mëkat” (2 Kor. 5:21).

Autori i “Hebrenjve” pohon se Jezusi u tundua, por njëherësh këmbëngul që Ai nuk mëkatoi: Jezusi është Ai “që u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat.” (Heb. 4:15). Ai është një kryeprift i Cili është “i shenjtë, i pafaj, i papërlyer, i ndarë nga mëkatarët dhe i bërë më i lartë se qiejt,” (Heb. 7:26). Pjetri e tregon Jezusin si “Qengjin e patëmetë dhe të panjollë” (1 Pjetrit 1:19), duke përdorur ilustrime nga besëlidhja e Vjetër për të pohuar mospërfshirjen e Tij në çfarëdo ndotjeje morale. Pjetri në mënyrë të drejtpërdrejtë thotë: “Ai nuk bëri asnjë mëkat dhe nuk u gjet asnjë mashtrim në gojën e tij” (1 Pjetrit 2:22). Kur Jezusi vdiq, ishte “i drejti për të padrejtët, për të na çuar te Perëndia” (1 Pjetrit 3:18). Gjithashtu Gjoni, në letrën e tij të parë, e quan Atë: “Jezu Krishtin, të drejtin” (1 Gjonit 2:1) dhe thotë: “Në të nuk ka mëkat” (1 Gjonit 3:5). Atëherë, është e vështirë të mohosh që pamëkatshmëria e Krishtit jepet qartësisht mësim në të tëra seksionet kryesore të Besëlidhjes së Re. Ai ishte me të vërtetë njeri, e megjithëkëtë, i pamëkat.

E lidhur me pamëkatshmërinë e Jezusit, ne duhet të vërejmë në më tepër hollësi natyrën e tundimeve të Tij në shkretëtirë (Mateu 4:1–11; Marku 1:12–13; Luka 4:1–13). Thelbi i këtyre tundimeve qe një përpjekje për ta bindur Jezusin që të shpëtonte nga shtegu i vështirë i bindjes dhe vuajtjes që u caktua për Të si Mesia. Jezusin, “Fryma e çoi në shkretëtirë, ku për dyzet ditë u tundua nga djalli” (Luka 4:1–2). Nga shumë drejtime që ta marrësh, ky tundim qe paralel me tundimin me të cilin Adami dhe Eva u përballën në Kopshtin e Edenit, vetëm se ky qe shumë më i vështirë. Adami dhe Eva kishin përbashkësi me Perëndinë si dhe me njëri tjetrin dhe kishin një larmi ushqimesh, sepse atyre u qe thënë që vetëm nga njëra pemë të mos hanin. Në kontrast me këtë, Jezusi nuk ishte nën shoqërinë e ndonjë njeriu tjetër e nuk kishte ushqim për të ngrënë, dhe pasi kishte agjëruar për dyzet ditë, Ai ishte afër pikës së vdekjes fizike. Në të dy rastet, lloji i bindjes së kërkuar, nuk qe bindje ndaj një parimi moral të rrënjosur në karakterin e Perëndisë, por ishte një provë bindjeje e mirëfilltë ndaj direktivës specifike të Perëndisë. Në rastin e Adamit dhe Evës, Perëndia u tha që të mos hanin nga pema e njohurisë së të mirës dhe të keqes, dhe pyetja ishte nëse ata do të bindeshin thjesht ngaqë këtë po ua kërkonte Perëndia. Ndërsa në këtë rast, Jezusin, “Fryma e çoi” për dyzet ditë në shkretëtirë. Ai duket se e kuptoi se ishte vullneti i Atit që Ai të mos hante asgjë gjatë atyre ditëve por që thjesht të qëndronte atje derisa Ati, përmes drejtimit nga Fryma e Shenjtë, i tregoi Atij se tundimet kishin mbaruar dhe se Ai mund të largohej.

Tani ne mund të kuptojmë forcën e tundimit, “Nëse je Biri i Perëndisë, i thuaj këtij guri të bëhet bukë” (Luka 4:3). Sigurisht që Jezusi ishte Biri i Perëndisë dhe sigurisht që Ai kishte fuqinë për t’i kthyer gurët në çast në bukë. Ai ishte Ai që nuk do të kalonte shumë e do të kthente ujin në verë dhe do të shumëfishonte në një rast tjetër bukët dhe peshqit. Tundimi u intensifikua nga fakti se dukej se po qe se nuk do të hante tani shpejt, vetë jeta e Tij do të shuhej. Megjithëkëtë, Ai kishte arritur t’i bindej Perëndisë në mënyrë të përsosur në llogari tonë, dhe këtë e kishte bërë si njeri. Kjo do të thoshte se Ai duhej të bindej vetëm me forcën e Tij njerëzore. Po të kishte ushtruar aftësitë e Tij hyjnore për ta bërë tundimin më të lehtë për Veten, atëherë Ai nuk do t’i ishte bindur Perëndisë plotësisht si njeri. Tundimi ishte që Ai të përdorte fuqinë e Vet hyjnore për të “bërë me hile” vetëm pakëz në kërkesat që i ishin parashtruar, dhe ta bënte kësisoj bindjen disi më të lehtë, por Jezusi, në ndryshim nga Adami dhe Eva, refuzoi të hante atë gjë që dukej se ishte gjë e mirë dhe e nevojshme për Të, duke zgjedhur që më mirë t’i bindej urdhrit të Atit të Tij qiellor.

Tundimi për t’u përulur dhe për të adhuruar Satanin për një çast, e pastaj të merrje autoritet mbi “të gjitha mbretëritë e botës” (Luka 4:5), ishte një tundim për të marrë pushtet jo përmes shtegut të bindjes përgjatë gjithë jetës ndaj Atit të Tij qiellor, por përmes një nënshtrimi të gabuar ndaj Princit të Errësirës. Përsëri, Jezusi e refuzoi atë që dukej si shteg i lehtë dhe zgjodhi shtegun e bindjes i cili e shpuri tek kryqi.

Po kështu, tundimi për ta hedhur veten nga maja e tempullit (Luka 4:9–11) ishte një tundim për ta “detyruar” Perëndinë që të kryente një mrekulli për ta shpëtuar Atë në një mënyrë spektakolare, duke tërhequr kësisoj një turmë të madhe pasuesish nga populli, pa ndjekur shtegun e vështirë që gjendej përpara, shtegun që përfshinte tre vjet shërbimi ndaj nevojave të njerëzve, mësimdhënie me autoritet, dhe shenjtëri absolute të treguar me shembullin e Vet në mes të kundërshtimeve të flakta. Por, Jezusi, përsëri i rezistoi kësaj “rruge të lehtë” për të përmbushur qëllimet e Tij si Mesi (përsëri një rrugë e cila nuk do t’i kishte përmbushur aktualisht këto qëllime gjithsesi).

Këto tundime me të vërtetë që ishin kulmimi i një procesi jetëgjatë forcimi dhe pjekurimi moral që u zhvillua përgjatë gjithë fëmijërisë dhe fillimit të moshës madhore të Jezusit, ndërkohë që Ai “rritej në urtësi. . . dhe në hir përpara Perëndisë” (Luka 2:52) dhe ndërkohë që Ai “mësoi në ato që vuajti, bindjen” (Heb. 5:8). Në këto tundime në shkretëtirë si dhe në tundime të ndryshme me të cilat Ai u përball gjatë tridhjetetre viteve të jetës së Tij, Krishti iu bind Perëndisë në vendin tonë, dhe si përfaqësues i ynë, kësisoj ia doli mbanë atje ku Adami kishte dështuar, ku populli i Izraelit në shkretëtirë kishte dështuar, si dhe ku kemi dështuar edhe ne (shiko Rom. 5:18–19).

Sado e vështirë që mund të jetë për t’u kuptuar nga ne, Shkrimi pohon se në këto tundime, Jezusi fitoi aftësinë për të kuptuar dhe për të na ndihmuar ne në tundimet tona. “Sepse, në atë, që vuajti vetë kur u tundua, mund t'u ndihmojë atyre, që tundohen” (Heb. 2:18). Autori vazhdon duke e lidhur aftësinë e Jezusit për t’u simpatizuar me dobësitë tona, me faktin që Ai u tundua ashtu sikurse tundohemi ne:

Sepse ne nuk kemi një kryeprift që nuk mund të vuajë bashkë me dobësitë tona, por që u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat. Le t'i afrohemi, pra, [fjalë për fjalë., “prandaj’] me guxim fronit të hirit, që të marrim mëshirë e të gjejmë hir, për të pasur ndihmë në kohën e duhur. (Heb. 4:15–16)

Kjo gjen zbatim praktik për ne: në çdo situatë në të cilën ne po kërleshemi me tundimin, ne duhet të reflektojmë mbi jetën e Krishtit dhe të pyesim nëse ka patur situata të ngjashme me të cilat Ai Vetë u përball. Zakonisht, pas reflektimit për një çast a dy, ne do të jemi në gjendje që të mendojmë për disa raste në jetën e Krishtit kur Ai u përball me tundime që, paçka se nuk ishin identike në çdo hollësi, ishin shumë të ngjashme me situatat me të cilat ne përballemi çdo ditë.^[7]7

4. A mund të kishte mëkatuar Jezusi? Nganjëherë është ngritur pyetja: “A ishte e mundur për Krishtin që të mëkatonte?” Disa njerëz kanë argumentuar për papekatësinë e Krishtit, argument ky në të cilin fjala papekat do të thotë “jo në gjendje për të mëkatuar.”^[8]8 Të tjerë kundërshtojnë duke thënë se nëse Jezusi nuk ishte në gjendje që të mëkatonte, tundimet e Tij nuk mund të kishin qenë reale sepse si mundet që një tundim të jetë real nëse personi që është duke u tunduar tek e fundit nuk është në gjendje të mëkatojë?

Me qëllim për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, ne duhet të bëjmë një dallim mes asaj që Shkrimi pohon në mënyrë të qartë nga njëra anë, dhe nga ana tjetër, asaj që është në natyrën e kuptueshmërisë së mundshme nga ana jonë. (1) Shkrimi pohon qartë që Krishti nuk mëkatoi faktikisht kurrë (shiko më lart). Për këtë fakt nuk duhet të ketë aspak pyetje në mendjen tonë. (2) Shkrimi gjithashtu pohon qartë që Jezusi u tundua, dhe se këto ishin tundime reale (Luka 4:2). Nëse ne e besojmë Shkrimin, atëherë ne duhet të këmbëngulim se Krishti “u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat” (Heb. 4:15). Nëse spekulimi ynë mbi pyetjen nëse Krishti mund të kishte mëkatuar na shtyn ndonjëherë për të thënë se Ai nuk është se me të vërtetë u tundua, atëherë ne kemi arritur në përfundimin e gabuar, një përfundim ky i cili bie në ndesh me deklaratat e qarta të Shkrimit.

(3) Ne duhet që gjithashtu të pohojmë njëzëri me Shkrimin se “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13). Por këtu kjo çështje vështirësohet: nëse Jezusi ishte tërësisht Perëndi si dhe tërësisht njeri (dhe më poshtë ne do të argumentojmë se Shkrimi në mënyrë të qartë dhe të përsëritur na e jep vërtetë mësim këtë gjë), atëherë a nuk duhet gjithashtu të pohojmë se (në një farë kuptimi) Jezusi “nuk mund të tundohet për të keqen”?

Deri këtu mund të shkojmë në lidhje me pohimet e qarta dhe të thëna shkoqur të Shkrimit. Në këtë pikë, ne përballemi me një dilemë të ngjashme me një sërë dilemash të tjera doktrinare ku Shkrimi duket se po na mëson gjëra të cilat janë në mos drejtpërsëdrejti kontradiktore, të paktën shumë të vështira për t’u gërshetuar sipas arsyetimit tonë. Për shembull, në lidhje me doktrinën e Trinisë, ne pohuam se Perëndia ekziston në tri persona, dhe secili është plotësisht Perëndi, dhe se ka një Perëndi. Paçka se këto deklarata nuk janë kundërthënëse, ato gjithsesi janë të vështira për t’u kuptuar në lidhje me njëra-tjetrën, dhe paçka se ne mund të përparojmë në kuptimin se si ato përputhen me njëra-tjetrën, në këtë jetë, të paktën, na duhet të pranojmë se nuk mund të arrijmë t’i kuptojmë plotësisht. Këtu, situata është njëfarësoj e ngjashme. Nuk është se kemi një kontradiktë të mirëfilltë. Shkrimi nuk na thotë se “Jezusi u tundua” dhe se “Jezusi nuk u tundua” (një kontradiktë nëse “Jezus” dhe i “tunduar” janë përdorur me ekzaktësisht të njëjtin kuptim tek të dy fjalitë). Bibla na thotë se “Jezusi u tundua” dhe se “Jezusi ishte plotësisht njeri” dhe “Jezusi ishte plotësisht Perëndi” dhe se “Perëndia nuk mund të tundohet.” Kjo ndërthurje e mësimeve të Shkrimit, lë të hapur mundësinë që ashtu sikurse ne kuptojmë mënyrën në të cilën natyra njerëzore e Jezusit si dhe natyra hyjnore funksionojnë bashkë, ashtu edhe mund të kuptojmë më shumë nga mënyra në të cilën Ai mund të tundohet në një farë mënyre e megjithëkëtë, në një kuptim tjetër, të mos tundohet. (Kjo mundësi do të diskutohet më hollësisht më poshtë.)

Në këtë pikë atëherë, ne shkojmë përtej pohimeve të qarta të Shkrimit dhe përpiqemi të sugjerojmë një zgjidhje ndaj problemit nëse Krishti mund të kishte mëkatuar apo jo. Por, është e rëndësishme që të kuptojmë se zgjidhja e mëposhtme është më shumë në natyrën e një mënyre të sugjeruar ndërthurjeje të mësimeve të ndryshme biblike, dhe nuk mbështetet drejtpërsëdrejti nga deklarata të shkoqitura të Shkrimit. Me këtë në mendje, është e përshtatshme për ne që të themi:^[9]9 (1) Nëse natyra njerëzore e Krishtit do të kishte ekzistuar më vete, e pavarur nga natyra e Tij hyjnore, atëherë ajo do të kishte qenë një natyrë njerëzore tamam si ajo që Perëndia i dha Adamit dhe Evës. Do të kishte qenë e paprekur nga mëkati, por gjithsesi e aftë për të mëkatuar. Për rrjedhojë, nëse natyra njerëzore e Jezusit do të kishte ekzistuar më vete, atëherë ekziston mundësia abstrakte apo teorike sipas të cilës Jezusi mund të kishte mëkatuar ashtu sikurse natyrat njerëzore të Adamit dhe Evës ishin në gjendje që të mëkatonin. (2) Por natyra njerëzore e Jezusit, nuk ekzistoi kurrë veçmas bashkimit me natyrën e Tij hyjnore. Që nga momenti i ngjizjes së Tij, Ai ekzistoi si vërtetë Perëndi dhe vërtetë njeri gjithashtu. Si natyra e Tij hyjnore ashtu edhe natyra e Tij hyjnore ekzistoi e bashkuar tek një person. (3) Paçka se kishte disa gjëra (si për shembull të qenurit i uritur, i etur apo i dobët) që Jezusi përjetoi vetëm në natyrën e Tij njerëzore dhe të cilat nuk qenë përjetuar në natyrën hyjnore të Tij (shiko më poshtë), gjithsesi, një akt mëkatar, do të kishte qenë një akt moral i cili dukshëm do të kishte përfshirë të tërë personin e Krishtit. Për rrjedhojë, po qe se Ai do të kishte mëkatuar, kjo do të kishte përfshirë si natyrën e Tij njerëzore, ashtu edhe atë hyjnore. (4) Por nëse Jezusi si person do të kishte mëkatuar, duke përfshirë si natyrën e Tij njerëzore ashtu edhe atë hyjnore, atëherë Perëndia Vetë do të kishte mëkatuar dhe Ai do të kishte reshtur së qenuri Perëndi. Megjithëkëtë, kjo është qartësisht e pamundur për shkak të shenjtërisë së pafund të natyrës së Perëndisë. (5) Për rrjedhojë, nëse po pyesim nëse ishte aktualisht e mundur për Jezusin që të kishte mëkatuar, duket se duhet të dalim në përfundimin se faktikisht nuk ishte. Bashkimi i natyrave të tij njerëzore dhe hyjnore në një person e parandaloi këtë.

Por pyetja mbetet: “Si atëherë do mundeshin tundimet ndaj Jezusit të ishin reale?” Shembulli i tundimit për të kthyer gurët në bukë, shërben në këtë drejtim. Jezusi, në sajë të natyrës së Vet hyjnore, kishte aftësinë që ta kryente këtë mrekulli, por po ta kishte bërë, Ai nuk do të kishte qenë më duke u bindur në forcën e vetëm natyrës së Tij njerëzore. Ai do të kishte dështuar në sprovën në të cilën edhe Adami dështoi, dhe nuk do të kishte fituar shpëtimin tonë. Për rrjedhojë, Jezusi refuzoi që të mbështetej tek natyra e Vet hyjnore që do ta kishte bërë bindjen më të lehtë për Të. Po kështu, duket e përshtatshme që të dalim në përfundimin se Jezusi u përball me të tëra tundimet për të mëkatuar, jo përmes fuqisë së Vet hyjnore, por me forcën e vetëm natyrës së Tij njerëzore (paçka se sigurisht, nuk ishte “vetëm” sepse Jezusi, me ushtrimin e atij lloji besimi që njerëzit duhet të ushtrojnë, po varej në mënyrë të përsosur tek Perëndia Atë dhe Fryma e Shenjtë në çdo moment). Forca morale e natyrës së Tij hyjnore, shërbente si një lloj “frenash dore” që do ta kishte parandaluar Atë nga mëkatimi në çfarëdo rasti (dhe për rrjedhojë ne mund të themi se nuk qe e mundur për Të që të mëkatonte), por Ai nuk mbështetej në forcën e natyrës së Tij hyjnore për ta bërë më të lehtë për Veten që të përballej me tundimet, dhe refuzimi i Tij për t’i kthyer gurët në bukë në fillim të shërbesës së Tij, është një tregues i qartë i kësaj.

Atëherë, a ishin realë tundimet e Tij? Shumë teologë kanë vërejtur që vetëm ai i cili me sukses i reziston një tundimi deri në fund, e ndjen më plotësisht forcën e atij tundimi. Ashtu sikurse një kampion në peshëngritje i cili me sukses ngre dhe mban mbi kokë peshën më të rëndë të kampionatit e ndjen forcën e saj më plotësisht se dikush tjetër që përpiqet ta ngrejë por ajo i shket nga duart, po kështu, cilido i krishterë i cili është përballur me sukses me një tundim deri në fund, e di se kjo është shumë herë më e vështirë se sa t’i jepesh tundimit menjëherë. Kështu ishte edhe me Jezusin. Çdo tundim me të cilin Ai u përball, Ai u përball me të deri në fund dhe ngadhënjeu mbi të. Tundimet ishin reale paçka se Ai nuk u dorëzua para tyre. Faktikisht ato ishin maksimalisht reale pikërisht për shkak se Ai nuk iu dorëzua atyre.

Çfarë të themi atëherë për faktin që “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13)? Duket se kjo është nga një sërë gjërash që ne duhet të pohojmë për t’iu përmbajtur me të vërtetë deklaratës për natyrën e vërtetë hyjnore të Jezusit, por jo për natyrën e Tij njerëzore. Natyra e Tij hyjnore nuk mund të tundohej nga e keqja, por natyra e Tij njerëzore mund të tundohej dhe është e qartë se u tundua. Se si këto dy natyra u bashkuan tek një person në përballjen e tundimeve, Shkrimi këtë nuk na e tregon qartë. Por, ky dallim mes asaj që është e vërtetë për njërën natyrë dhe asaj që është e vërtetë për një natyrë tjetër, është një shembull i një sërë deklaratash të ngjashme të cilat Shkrimi kërkon prej nesh të bëjmë (shiko më tepër mbi këtë dallim më poshtë, kur diskutojmë mënyrën se si Jezusi mund të ishte edhe Perëndi edhe njeri në të njëjtin person).

5. Përse ishte e nevojshme njerëzishmëria e plotë e Jezusit? Kur Gjoni shkroi letrën e tij të parë, një mësim heretik po qarkullonte në kishë, sipas të cilit Jezusi nuk ishte njeri. Kjo herezi u bë e njohur me emrin doketizëm.^[10]10 Kaq serioz ishte ky mohim i të vërtetës rreth Krishtit, saqë Gjoni mund të thoshte se ishte një doktrinë e antikrishtit: “Në këtë e njihni Frymën e Perëndisë: çdo frymë, që rrëfen se Jezu Krishti ka ardhur në mish, është prej Perëndisë. Dhe çdo frymë, që nuk rrëfen se Jezu Krishti ka ardhur në mish, nuk është prej Perëndisë; dhe kjo është fryma e antikrishtit” (1 Gjonit 4:2–3). Apostulli Gjon e kuptoi se të mohoje njerëzishmërinë e vërtetë të Jezusit, do të thoshte të mohoje diçka që është në thelbin e krishterimit, kështu që askush prej atyre që mohonin se Jezusi kishte ardhur në mish, nuk ishte dërguar prej Perëndisë

Ndërkohë që shikojmë përgjatë Besëlidhjes së Re, shikojmë një sërë arsyesh përse Jezusi duhej të ishte plotësisht njeri nëse do të ishte Mesia dhe të fitonte shpëtimin tonë. Një sërë prej këtyre arsyesh mund t’i renditim këtu.

a. Për bindje përfaqësuese: Siç kemi vërejtur në kapitullin paraprirës mbi besëlidhjet mes Perëndisë dhe njeriut,^[11]11 Jezusi ishte përfaqësuesi ynë dhe Ai u bind për ne në ato gjëra ku Adami kishte dështuar dhe ishte treguar i pabindur. Këtë e shikojmë në paralelizmat mes tundimit të Jezusit (Luka 4:1–13) dhe kohës së sprovës për Adamin dhe Evën në kopsht (Zan. 2:15–3:7). Kjo gjithashtu pasqyrohet qartë në diskutimin e Palit mbi paralelizmat mes Adamit dhe Krishtit, në mosbindjen e Adamit dhe në bindjen e Krishtit:

Sikundër, pra, me anë të shkeljes së njërit erdhi mbi gjithë njerëzit dënimi, ashtu edhe me anë të drejtësisë së njërit erdhi mbi gjithë njerëzit drejtësimi i jetës. Sepse, ashtu si nëpërmjet mosbindjes së një njeriu të vetëm, të shumtët u bënë mëkatarë, ashtu edhe nëpërmjet bindjes së një të vetmi, të shumtët do të bëhen të drejtë. (Rom. 5:18–19)

Kjo është arsyeja përse Pali e quan Krishtin “Adami i fundit” (1 Kor. 15:45) dhe mund ta quajë Adamin “Njeriu i parë” dhe Krishtin “Njeriu i dytë” (1 Kor. 15:47). Jezusi duhet të ishte patjetër njeri, me qëllim për të qenë përfaqësuesi ynë e për t’u bindur në vendin tonë.

b. Të jesh një flijim zëvendësues: Nëse Jezusi nuk do të kishte qenë njeri, Ai nuk do mund të kishte vdekur në vendin tonë e të paguante ndëshkimin që kishim ne hak. Autori i “Hebrenjve” na thotë se “Sepse ai, pra, nuk kujdeset për engjëjt, por kujdeset për farën e Abrahamit. Prandaj ai duhej t'u ngjante në çdo gjë vëllezërve, që të bëhej kryeprift i mëshirshëm e besnik në punët e Perëndisë, për të pajtuar [më saktësisht, për të bërë “flijimin pajtues”] mëkatet e popullit” (Heb. 2:16–17; kr. v. 14). Jezusi duhej patjetër të bëhej njeri, jo engjëll, për shkak se Perëndia ishte i preokupuar me shpëtimin e njerëzve, jo me shpëtimin e engjëjve, por për ta bërë këtë, Ai “duhej” të bëhej si ne nga çdo pikëpamje, në mënyrë që të bëhej “pajtimore” për ne, flijimi ky që është një zëvendësues i pranueshëm në vendin tonë. Paçka se kjo ide do të diskutohet më plotësisht në kapitullin 27, mbi shlesën, është e rëndësishme këtu që të kuptojmë se nëse Krishti nuk do të ishte plotësisht njeri, Ai nuk do kishte mundur të vdiste për të paguar ndëshkimin për mëkatet e njerëzve. Ai nuk do kishte mundur të ishte një flijim zëvendësues për ne.

c. Të ishte ndërmjetësuesi i vetëm mes Perëndisë dhe njeriut: Ngaqë ne u tëhuajtëm prej Perëndisë për shkak të mëkatit, na duhet dikush i cili të hyjë mes Perëndisë dhe nesh me qëllim për të na kthyer tek Ai. Neve na duhet një ndërmjetës i cili do mund të na paraqiste tek Perëndia e i Cili mund të përfaqësonte Perëndinë ndaj nesh. Ka vetëm një person që e ka përmbushur ndonjëherë atë kërkesë: “Një është Perëndia, dhe një është ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve: njeriu Krishti Jezus” (1 Tim. 2:5). Me qëllim për të përmbushur këtë rol të ndërmjetësit, Jezusi duhej të ishte plotësisht njeri si dhe plotësisht Perëndi.

d. Për të përmbushur qëllimin fillestar të Perëndisë për njeriun, me qëllim për të sunduar mbi krijimin: Siç e pamë në diskutimin e qëllimit për të cilin Perëndia krijoi njeriun,^[12]12 Perëndia e vendosi njerëzimin në tokë, që njerëzimi ta nënshtronte dhe sundonte atë duke vepruar si përfaqësues i Perëndisë. Por, njeriu nuk e përmbushi atë qëllim, sepse në vend të kësaj, ai ra në mëkat. Autori i “Hebrenjve” e kupton se Perëndia synonte që gjithçka t’i nënshtrohej njeriut, por ai e pranon se: “Nuk e shohim ende gjithçka të nënshtruar” (Heb. 2:8). Pastaj kur Jezusi erdhi si njeri, Ai qe në gjendje t’i bindej Perëndisë dhe në këtë mënyrë kishte të drejtën që të sundonte mbi krijim si njeri duke përmbushur kësisoj qëllimin fillestar të Perëndisë në vendosjen e njeriut në tokë. “Hebrenjve” e tregon këtë kur thotë se tani “Jezusin, e shikojmë” në pozitë autoritare mbi universin, “të kurorëzuar me lavdi dhe nder” (Heb. 2:9; kr. e njëjta frazë tek v. 7). Jezusit në fakt i është dhënë “çdo pushtet në qiell e në tokë” (Mat. 28:18), dhe Perëndia “vuri gjithçka nën këmbët e tij, edhe përmbi çdo gjë ia dha për krye kishës” (Efe. 1:22). Me të vërtetë që një ditë prej ditësh ne do të mbretërojmë me Të në fronin e Tij (Zbu. 3:21) dhe do të përjetojmë në nënshtrim ndaj Krishtit, Zotit tonë, plotësimin e qëllimit të Perëndisë, që ne të sundojmë mbi tokë (kr. Luka 19:17, 19; 1 Kor. 6:3). Jezusi duhej të ishte njeri me qëllim që të përmbushte qëllimin fillestar të Perëndisë, që njeriu të sundojë mbi krijimin që Ai ka bërë.

e. Të ishte shembulli dhe modeli ynë në jetë: Gjoni na thotë: “Ai që thotë se rri në të, duhet të ecë edhe vetë ashtu si ka ecur ai” (1 Gjonit 2:6), dhe na kujton se “kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të,” dhe se kjo shpresë për një konformitet të ardhshëm me karakterin e Krishtit, që tani i jep një pastërti gjithnjë e më të madhe morale jetës tonë (1 Gjonit 3:2–3). Pali na thotë se vazhdimisht ne “shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim” (2 Kor. 3:18), duke lëvizur kësisoj drejt qëllimit për të cilin Perëndia na shpëtoi, në mënyrë që ne të mund të “të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29). Pjetri na thotë se veçanërisht në vuajtje, ne duhet të marrim parasysh shembullin e Krishtit: “edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij.” (1 Pjetrit 2:21). Përgjatë gjithë jetës tonë të krishterë, ne duhet të vrapojmë garën që na është vënë përpara “duke i drejtuar sytë te Jezusi, kreu dhe plotësonjësi i besimit” (Heb. 12:2). Po të dekurajohemi nga armiqësia dhe kundërshtia e mëkatarëve, ne duhet të kujtojmë “pra, atë që duroi një kundërshtim të tillë nga ana e mëkatarëve kundër tij” (Heb. 12:3). Jezusi është shembulli ynë edhe në vdekje. Qëllimi i Palit është që të bëhej “duke u barazuar me vdekjen e tij” (Fil. 3:10; kr. Veprat 7:60; 1 Pjetrit 3:17–18 me 4:1). Qëllimi ynë duhet të jetë që të jemi si Krishti në të gjitha ditët tona, deri në pikën e vdekjes, dhe që të vdesim me një bindje të palëkundur ndaj Perëndisë, me një besim të fortë tek Ai, dhe me dashuri dhe falje ndaj të tjerëve. Jezusi duhej të bëhej një njeri si ne me qëllim që të jetonte si shembulli dhe modeli ynë në jetë.

f. Të ishte modeli për trupat tanë të shpenguar: Pali na thotë se kur Jezusi u ngrit nga të vdekurit, Ai u ngrit me një trup të ri që ishte i “ringjallur në paprishje... ringjallet në lavdi... ringjallet në fuqi... ringjallet trup frymëror” (1 Kor. 15:42–44). Ky trup i ri i ringjalljes që kishte Jezusi kur u ngrit nga vdekurit, është modeli i asaj që trupi ynë do të jetë kur edhe ne të ringjallemi, sepse Krishti është “fryti i parë” (1 Kor. 15:23)—një metaforë agrikulturore kjo që e përngjason Krishtin me pjesën e parë të të korrave, duke treguar se si do të jetë pjesa tjetër e frytit të tyre. Tani ne kemi një trup fizik si ai i Adamit, por më pas do të kemi një si të Krishtit: “Dhe sikurse mbartëm shëmbëllimin e tokësorit, do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit” (1 Kor. 15:49). Jezusi duhej të ringjallej si njeri me qëllim që të ishte “i parëlinduri prej së vdekurish” (Kol. 1:18), modeli për trupat që ne do të kemi më vonë.

g. Për t’u simpatizuar si kryeprift: Autori i “Hebrenjve” na kujton se “Në atë, që vuajti vetë kur u tundua, mund t'u ndihmojë atyre, që tundohen.” (Heb. 2:18; kr. 4:15–16). Po qe se Jezusi nuk do të kishte qenë njeri, Ai nuk do të kishte qenë në gjendje që të dinte nga përvoja e Tij se çfarë përjetojmë ne në tundimet dhe vështirësitë tona në këtë jetë. Por, për shkak se Ai ka jetuar si njeri, Ai është në gjendje që të simpatizohet më plotësisht me ne në përjetimet tona.^[13]13

6. Jezusi do të jetë përgjithnjë njeri. Jezusi nuk hoqi dorë nga natyra e Tij njerëzore pas vdekjes dhe ringjalljes së Vet, sepse Ai iu shfaq dishepujve të Vet si njeri pas ringjalljes, madje me vragat e gjurmëve të gozhdëve në duart e Veta (Gjoni 20:25–27). Ai kishte “mish e eshtra” (Luka 24:39) dhe hëngri ushqim (Luka 24:41–42). Më vonë, kur Ai po fliste me dishepujt e Vet, Ai u mor në qiell, ende në trupin njerëzor të ringjallur të Tij, dhe dy engjëj premtuan se Ai do të kthehej në të njëjtën mënyrë: “Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11). Por më pas, Stefani vështroi ngultas në qiell dhe pa Jezusin si “Birin e njeriut duke qëndruar në të djathtë të Perëndisë” (Veprat 7:56). Jezusi iu shfaq gjithashtu Saulit Rrugës për në Damask, dhe tha: “Unë jam Jezusi, që ti e përndjek” (Veprat 9:5)—një shfaqje kjo të cilën Sauli (Pali) më vonë e gërshetoi me shfaqjet e Jezusit të ringjallur ndaj të tjerëve (1 Kor. 9:1; 15:8). Në vizionin e Gjonit tek “Zbulesa”, Jezusi ende shfaqet si “një i ngjashëm me Bir njeriu” (Zbu. 1:13), paçka se Ai është i mbushur me lavdi dhe fuqi të madhe, dhe pamja e Tij e bën Gjonin që të bjerë tek këmbët e Tij plot drojë (Zbu. 1:13–17). Ai premton se një ditë do të pijë përsëri verë me dishepujt e Tij në mbretërinë e Atit të Vet (Mat. 26:29) si dhe na fton në një darkë të madhe dasme në qiell (Zbu. 19:9). Për më tepër, Jezusi do të vazhdojë përgjithnjë në postin e Tij si profet, prift dhe mbret, duke i zbatuar të gjitha në sajë të faktit që Ai është përgjithmonë edhe Perëndi edhe njeri.^[14]14

Të tërë këto tekste tregojnë se Jezusi nuk është se u bë njeri përkohësisht, por se natyra e Tij hyjnore u bashkua përgjithmonë me natyrën e Tij njerëzore, dhe se Ai jeton përgjithnjë jo thjesht si Biri i përjetshëm i Perëndisë, si personi i dytë i Trinisë, por gjithashtu si Jezusi, si njeriu që u lind prej Marisë, dhe si Krishti, Mesia dhe Shpëtimtari i popullit të Tij. Jezusi do të mbetet përgjithmonë plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri, e megjithëkëtë, një person i vetëm.

B. Hyjnia e Krishtit

Për të plotësuar mësimin biblik rreth Jezus Krishtit, ne duhet të pohojmë jo vetëm se Ai ishte plotësisht njeri, por gjithashtu se Ai ishte plotësisht hyjnor. Paçka se kjo fjalë nuk shfaqet në mënyrë të shkoqur tek Shkrimi, kisha ka përdorur termin mishërim për t’iu referuar faktit që Jezusi ishte Perëndia në mish njerëzor. Mishërimi qe akti i Perëndisë Bir, nëpërmjet të cilit Ai mori mbi Vete një natyrë njerëzore.^[15]15 Prova nga Shkrimi për hyjninë e Krishtit, është shumë e zgjeruar në Besëlidhjen e Re. Ne do ta shqyrtojmë atë duke e trajtuar në një sërë kategorishë.^[16]16

1. Deklarata të drejtpërdrejta nga Shkrimi. Në këtë seksion, ne shqyrtojmë deklaratat e drejtpërdrejta të Shkrimit që Jezusi është Perëndi apo që Ai është hyjnor.^[17]17

a. Fjala Perëndi (Theos) e përdorur për Krishtin: Paçka se fjala θεός (G2536) “Perëndi,” zakonisht është rezervuar në Besëlidhjen e Re për Perëndinë Atë, megjithëkëtë, ka një sërë pasazhesh, ku ajo përdoret gjithashtu për t’iu referuar Jezus Krishtit. Në të tëra këto pasazhe, fjala “Perëndi” është përdorur në kuptimin më të fortë për t’iu referuar Atij që është Krijuesi i qiellit dhe i tokës, sunduesi mbi gjithçka. Ndër këto pasazhe hyjnë “Gjoni” 1:1; 1:18 (në dorëshkrime më të vjetra dhe më të mira); 20:28; “Romakëve” 9:5; “Titit” 2:13; “Hebrenjve” 1:8 (duke cituar Ps. 45:6); dhe “2 Pjetrit” 1:1.^[18]18 Duke qenë se këto pasazhe janë diskutuar deri diku në hollësi në kapitullin mbi Trininë,^[19]19 ky diskutim nuk do të përsëritet këtu. Do të mjaftonte po të vërenim se janë të paktën këto shtatë pasazhe të qartë në Besëlidhjen e Re, të cilat i referohen shkoqur Jezusit si Perëndi.

Një shembull i Besëlidhjes së Vjetër i emrit Perëndi i zbatuar tek Krishti, shikohet në pasazhin e njohur mesianik: “Sepse na ka lindur një fëmijë, një djalë na është dhënë. Mbi supet e tij do të mbështetet perandoria dhe do të quhet Këshilltar i admirueshëm, Perëndi i fuqishëm...”’ (Isa. 9:5).

b. Fjala Zot (Kyrios) e përdorur për Krishtin: Nganjëherë, fjala Zot (Gr. Κύριος, G3261) përdoret thjeshtë si një mënyrë e mirësjelltë drejtimi ndaj një eprori, pak a shumë e barasvlershme me fjalën tonë zotëri (shiko Mat. 13:27; 21:30; 27:63; Gjoni 4:11). Nganjëherë, ajo mund të ketë thjesht kuptimin “pronar” i një shërbëtori apo skllavi (Mat. 6:24; 21:40). Megjithëkëtë, po kjo fjalë është përdorur gjithashtu tek Septuaginta (përkthimi në greqisht i Besëlidhjes së Vjetër, i cili u përdor rëndom në kohën e Krishtit) si një përkthim nga hebraishtja i יהוה, H3378, “Yahveh,” apo (siç është përkthyer shpesh herë) “Zoti,” apo “Jehova.” Fjala Κύριος është përdorur për të përkthyer emrin e Zotit 6,814 herë në Besëlidhjen e Vjetër në greqisht. Për rrjedhojë, cilido lexues greqisht-folës në kohën e Besëlidhjes së Re, i cili do të kishte ndopak njohuri nga Besëlidhja e Vjetër në greqisht, do ta kishte kuptuar se, në kontekstet ku është e përshtatshme, fjala “Zot” ishte emri i Atij që ishte Krijuesi dhe Mbajtësi në ekzistencë i qiellit dhe i tokës: Perëndisë së gjithëfuqishëm.

Tani, ka shumë tregues në Besëlidhjen e Re ku “Zot” përdoret për Krishtin, në atë që mund të kuptohet vetëm si kuptimi i fortë i Besëlidhjes së Vjetër, “Zot” që është Jahve apo Perëndia Vetë. Ky përdorim i fjalës “Zot” është mjaft mbresëlënës në fjalën e engjëllit ndaj barinjve të Bethlehemit: “Sepse sot në qytetin e Davidit lindi për ju një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti” (Luka 2:11). Paçka se këto fjalë janë të njohura për ne nga leximi i shpeshtë i historisë së krishtlindjes, ne duhet të kuptojmë se sa surprizuese do të ishte për cilindo jude të shekullit të parë të dëgjonte që dikush i lindur si foshnje, ishte “Krishti” (apo “Mesia”),^[20]20 dhe për më tepër, që ky që ishte Mesia, ishte gjithashtu Zoti—d.m.th., Vetë Zoti Perëndi! Forca e mahnitshme e deklaratës së engjëllit, të cilën barinjtë si zor se mund ta besonin, duhej që në thelb tregonte se: “Sot në Bethlehem ka lindur një foshnje që është Shpëtimtari dhe Mesia juaj, dhe që është gjithashtu Perëndia Vetë.” Nuk është për t’u habitur që “të gjithë ata që i dëgjuan, u mrekulluan nga gjërat që u treguan barinjtë” (Luka 2:18).

Kur Maria vjen për vizitë tek Elizabeta, disa muaj përpara se Jezusi të lindte, Elizabeta thotë: “Dhe nga po më ndodh kjo, që nëna e Zotit tim të vijë tek unë?” (Luka 1:43). Për shkak se Jezusi ende nuk kishte lindur, Elizabeta nuk mund të përdorte fjalën “Zot” për të nënkuptuar diçka të tillë si “zotërinjtë” njerëzorë. Ajo përkundrazi duhet të jetë duke e përdorur atë në kuptimin më të fortë të Besëlidhjes së Vjetër, duke i dhënë një kuptim të mahnitshëm fjalisë: “Dhe nga po më ndodh kjo, që nëna e Zotit tim të vijë tek unë?” Paçka se kjo është një deklaratë shumë e fortë, është e vështirë të kuptojmë fjalën “Zot” në këtë kontekst në një kuptim më të dobët.

Ne shikojmë një shembull tjetër kur Mateu thotë se Gjon Pagëzori është ai i cili thërret në shkretëtirë: “Përgatitni udhën e Zotit, drejtoni shtigjet e tij” (Mat. 3:3). Duke vepruar kështu, Gjoni po citon “Isaia” 40:3, që flet për Zotin Perëndi Vetë i Cili vjen mes popullit të Tij. Por, ky kontekst, këtë pasazh ia vesh rolit të Gjonit në përgatitjen e rrugës për Jezusin që do të vinte. Nënkuptimi është se kur Jezusi të vijë, Zoti Vetë do të vijë.

Jezusi gjithashtu e identifikon Veten si Zoti sovran i Besëlidhjes së Vjetër, kur Ai i pyet farisenjtë rreth “Psalmit” 110:1, “Zoti i ka thënë Zotit tim: Ulu në të djathtën time, derisa t'i vë armiqtë e tu si stol të këmbëve të tua” (Mat. 22:44). Forca e kësaj deklarate është se “Perëndia Atë i tha Perëndisë Bir [Zoti i Davidit], “Ulu në të djathtën time....”’ Farisenjtë e dinë se Ai po flet për Veten, dhe se është duke e identifikuar Veten si një i denjë për titullin e Besëlidhjes së Vjetër Κύριος (G3261) “Zot.”

Një përdorim i tillë shikohet shpesh herë tek Letrat, ku “Zot” është një emër i përhapur i cili i referohet Krishtit. Pali thotë “ka vetëm një Perëndi, Ati nga i cili janë të gjitha gjërat dhe ne në të; dhe një Zot, Jezu Krishti, me anë të të cilit janë të gjitha gjërat, dhe ne jetojmë me anë të tij” (1 Kor. 8:6; kr. 12:3, si dhe shumë pasazhe të tjerë në letrat e Palit).

Një pasazh veçanërisht i qartë, gjendet tek “Hebrenjve” 1, ku autori citon “Psalmin” 102, i cili flet për veprën e Zotit në krijimin e gjithçkaje, dhe ia vesh atë Krishtit:

"Ti, o Zot, në fillim themelove tokën;

dhe qiejt janë vepër e duarve të tua.

Ata do të prishen, por ti mbetesh;

edhe të gjithë do të vjetrohen si rrobë

dhe ti do t'i mbështjellësh si një mantel

edhe do të ndërrohen,

por ti je po ai,

dhe vitet e tua nuk do të shteren kurrë. (Heb. 1:10–12)

Këtu është duke u folur shkoqur për Krishtin si Zoti i përjetshëm i qiellit dhe i tokës, i Cili krijoi gjithçka e që do të mbetet i njëjti përgjithmonë. Një përdorim i tillë të fortë i termit “Zot” për t’iu referuar Krishti, kulmon tek “Zbulesa” 19:16, ku shikojmë Krishtin që kthehet si Mbret ngadhënjimtar, dhe “mbi rrobën e tij dhe mbi kofshën e tij kishte të shkruar një emër: MBRETI I MBRETËRVE dhe ZOTI I ZOTËRVE.”

c. Deklarata të tjera të forta për hyjnishmërinë: Përveç përdorimeve të fjalës Perëndi dhe Zot për t’iu referuar Krishtit, kemi edhe pasazhe të tjerë të cilët pretendojnë fuqishëm hyjnishmëri për Krishtin. Kur Jezusi u tha kundërshtarëve të Tij judenj se Abrahami kishte parë ditën e Tij (të Krishtit), ata e sfiduan Atë duke i thënë: “Ti ende nuk je pesëdhjetë vjeç dhe e paske parë Abrahamin?” (Gjoni 8:57). Këtu kemi një përgjigje të mjaftueshme që vërteton përjetësinë e Jezusit, do të kishte qenë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë isha.” Por Jezusi nuk tha këtë. Përkundrazi, Ai bëri një pohim shumë më befasues: “Në të vërtetë, në të vërtetë, unë po ju them: Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58). Jezusi ndërthuri dy pohime, radha e të cilave dukej se nuk kishte kuptim: “Përpara se diçka në të kaluarën ndodhi [Abrahami ishte], ndodhi diçka në të tashmen [Unë jam].” Drejtuesit judenj e kuptuan menjëherë se Ai nuk po fliste me gjëegjëza e as po thoshte broçkulla, sepse kur Ai tha: “Unë jam,” Ai po përsëriste pikërisht fjalët që Perëndia përdori kur e identifikoi Veten ndaj Moisiut: “UNË JAM AI QË JAM” (Eks. 3:14). Jezusi po pretendonte për Veten e Tij titullin “UNË JAM,” me anë të të cilit Perëndia vetëquhet: Ai që jeton përjetë, Perëndia i Cili është burimi i ekzistencës së Vet, dhe që ka qenë e që do të jetë gjithnjë. Kur judenjtë e dëgjuan këtë deklaratë të pazakontë, të shprehur me forcë e solemnitet, ata e dinin se Ai po pretendonte të ishte Perëndi. “Atëherë ata morën gurë, që t'i hidhnin kundër tij; por Jezusi u fsheh dhe doli nga tempulli” (Gjoni 8:59).^[21]21

Një pretendim tjetër i fortë për të qenurit hyjni, është deklarata e Jezusit në fund të “Zbulesës”, “Unë jam Alfa dhe Omega, fillimi dhe mbarimi, i pari dhe i fundit” (Zbu. 22:13). Kur kjo është ndërthurur me deklaratën e Perëndisë Atë, tek “Zbulesa” 1:8, “Unë jam Alfa dhe Omega,” ajo përbën gjithashtu një pretendim të fortë për hyjninë e barabartë me Perëndinë Atë. Sovran mbi të tërë historinë dhe krijimin, Jezusi është fillimi dhe fundi.

Tek “Gjoni” 1:1, Gjoni jo vetëm që e quan Jezusin “Perëndi” por gjithashtu i referohet Atij si “Fjala” (Gr. λόγος, G3364). Lexuesit e Gjonit do të kishin dalluar në këtë term λόγος një referencë të dyfishtë, si ndaj Fjalës së fuqishme e krijuese të Perëndisë në Besëlidhjen e Vjetër, nëpërmjet të cilës u krijuan qiejt dhe toka (Ps. 33:6), ashtu edhe ndaj organizimit apo parimit unifikues të universit, asaj gjëje që e mbante atë të bashkuar dhe që e lejonte atë të kishte kuptim sipas të menduarit në greqisht të atij termi.^[22]22 Gjoni është duke e identifikuar Jezusin me të dyja këto ide, si dhe është duke thënë se Ai jo vetëm që është Fjala e fuqishme dhe krijuese e Perëndisë, si dhe forca organizuese apo unifikuese e universit, por gjithashtu se Ai u bë njeri: “Dhe Fjala u bë mish dhe ndenji ndër ne dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit nga Ati, plot hir e të vërtetë” (Gjoni 1:14). Këtu kemi një pretendim tjetër të fortë për hyjninë, e gërshetuar kjo me një deklaratë të shkoqur që Jezusi u bë gjithashtu njeri dhe lëvizi ndër ne si njeri.

Prova të mëtejshme të pretendimeve për hyjninë, mund të gjenden në faktin që Jezusi vetëquhet “Biri i njeriut.” Ky titull është përdorur tetëdhjetekatër herë në katër ungjijtë, por vetëm nga Jezusi dhe vetëm si referencë ndaj Vetes (shikoni p.sh., “Mat.” 16:13 me “Lukën” 9:18). Në pjesën tjetër të Besëlidhjes së Re, fraza “Biri i njeriut” (me mbaresën shquese “i”) është përdorur vetëm një herë tek “Veprat” 7:56, ku Stefani i referohet Krishtit si Biri i Njeriut. Ky term unik, ka si prapavijë vizionin tek “Danieli” 7 ku Danieli pa dikë si “Bir Njeriu” i Cili “arriti deri te i Lashti i ditëve” e të Cilit iu dha “sundimi, lavdia dhe mbretëria, me qëllim që gjithë popujt, kombet dhe gjuhët t'i shërbenin; sundimi i tij është një sundim i përjetshëm që nuk do të kalojë” (Dan. 7:13–14). Është për t’u habitur që ky “bir njeriu” erdhi “ëith the clouds of heaven” (Dan. 7:13). Ky pasazh flet qartë për dikë i Cili kishte një origjinë qiellore, dhe të Cilit iu dha sundim i përjetshëm mbi mbarë botën. Kryepriftërinjve nuk u kaloi qëllimi i përdorimit të këtij pasazhi kur Jezusi tha: “Megjithatë po ju them se tani e tutje do ta shihni Birin e njeriut duke ndenjur në të djathtë të Fuqisë, dhe duke ardhur mbi retë e qiellit” (Mat. 26:64). Referenca ndaj “Danielit” 7:13–14 ishte e qartë si drita, dhe kryeprifti dhe këshilli i Tij, e dinte se Jezusi po pretendonte të ishte sundimtari i përjetshëm i botës me një origjinë qiellore, për të Cilin flitet tek vizioni i Danielit. Aty për aty ata thanë: “Ai blasfemoi.... Ai është fajtor për vdekje” (Mat. 26:65–66). Këtu Jezusi më në fund deklaroi shkoqur pretendimet e tij të forta ndaj sundimit të përjetshëm të botës të cilat ishin aluduar më përpara në përdorimin e Tij të shpeshtë të titullit “Bir i njeriut” për ta aplikuar tek Vetja.

Paçka se titulli “Biri i Perëndisë” mundet që të përdoret nganjëherë për t’iu referuar Izraelit (Mat. 2:15), apo ndaj njeriut të krijuar prej Perëndisë (Luka 2:38), apo njeriut të shpenguar në përgjithësi (Rom. 8:14, 19, 23), ka gjithsesi raste në të cilat fraza “Biri i Perëndisë” i referohet Jezusit si Biri qiellor, i përjetshëm, i Cili është i barabartë me Perëndinë Vetë (shiko Mat. 11:25–30; 17:5; 1 Kor. 15:28; Heb. 1:1–3, 5, 8). Kjo vlen veçanërisht të thuhet për ungjillin e Gjonit, ku Jezusi shikohet si një Bir unik nga Ati (Gjoni 1:14, 18, 34, 49) i Cili zbulon plotësisht Atin (Gjoni 8:19; 14:9). Si Bir, Ai është aq i madh saqë ne mund t’i besojmë Atij për jetën e përjetshme (diçka kjo që nuk mund të thuhet për asnjë qenie të krijuar: Gjoni 3:16, 36; 20:31). Ai është gjithashtu Ai  i Cili ka të tërë autoritetin nga Ati për të dhënë jetë, për të shpallur gjykim të përjetshëm si dhe për të sunduar mbi të gjithë (Gjoni 3:36; 5:20–22, 25; 10:17; 16:15). Si Bir, Ai është dërguar nga Ati, dhe për rrjedhojë, Ai ekzistoi përpara se të vinte në botë (Gjoni 3:17; 5:23; 10:36).

Tre vargjet e parë të “Hebrenjve” thonë me forcë se Biri është Ai të cilin Perëndia “e bëri trashëgimtar të të gjitha gjërave, me anë të të cilit e krijoi dhe gjithësinë” (Heb. 1:2). Ky Bir, thotë shkruesi i “Hebrenjve”, “ duke qenë shkëlqimi i lavdisë së tij dhe vula [fjalë për fjalë, është “kopja e saktë,’ Gr. χαρακτήρ, G5917] e qenies së tij dhe, duke i mbajtur të gjitha me fjalën e fuqisë së tij” (Heb. 1:3). Jezusi është kopja e saktë e “natyrës” (apo qenies, Gr. ὑπόστασις, G5712) së Perëndisë, gjë që e bën Atë ekzaktësisht të barabartë me Perëndinë në çdo atribut. Për më tepër, Ai në mënyrë të vazhdueshme mban universin “me fjalën e fuqisë së tij,” diçka kjo të cilën vetëm Perëndia është në gjendje që ta bëjë.

Këto pasazhe ndërthuren për të treguar se titulli “Bir i Perëndisë” Kur gjen zbatim tek Krishti, pohon me forcë hyjninë e Tij si Biri i përjetshëm në Trini, si një që është i barabartë me Perëndinë Atë në të tëra atributet e Tij.

2. Prova që Jezusi zotëronte atribute hyjnore. Përveç pohimeve specifike të hyjnisë së Jezusit të cilat shikohen në pasazhet e shumta të cituara më lart, ne shikojmë shumë shembuj të veprimeve në jetën e Jezusit të cilat tregojnë për karakterin e Tij hyjnor.

Jezusi demonstroi gjithëfuqinë e Tij kur me vetëm një fjalë qetësoi stuhinë në det (Mat. 8:26–27), kur shumoi bukët dhe peshqit (Mat. 14:19), dhe ktheu ujin në verë (Gjoni 2:1–11). Disa mund të kundërshtojnë duke thënë se këto mrekulli, vetëm sa treguan fuqinë e Frymës së Shenjtë që punonte përmes Tij, njëlloj sikurse Fryma e Shenjtë mund të punojë përmes cilësdo qenieje njerëzore, dhe për rrjedhojë, këto nuk demonstrojnë hyjninë e Jezusit Vetë. Por shpjegimet kontekstuale të këtyre ngjarjeve, shpesh nuk tregojnë se me këto u demonstrua fuqia e Frymës së Shenjtë, por se ato demonstrojnë fuqinë e Jezusit Vetë. Për shembull, pasi Jezusi ktheu ujin në verë, Gjoni na thotë se: “Jezusi bëri këtë fillim të shenjave në Kana të Galilesë dhe shfaqi lavdinë e tij; dhe dishepujt e tij besuan në të” (Gjoni 2:11). Nuk ishte lavdia e Frymës së Shenjtë ajo çfarë u manifestua, por lavdia e Jezusit Vetë, ndërkohë që fuqia e Tij hyjnore punoi për të kthyer ujin në verë. Po kështu, pasi Jezusi qetësoi stuhinë në Detin e Galilesë, dishepujt nuk thanë: “Sa e madhe që është fuqia e Frymës së Shenjtë që vepron përmes këtij profeti,” por përkundrazi, “Kush është ky, të cilit po i binden deti dhe erërat?” (Mat. 8:27). Qe autoriteti i Jezusit Vetë ai që bënte që erërat dhe dallgët t’i nënshtroheshin, dhe ky mund të ishte autoriteti i vetëm Perëndisë, i Cili sundon mbi detet dhe që ka fuqinë të qetësojë dallgët (kr. Ps. 65:7; 89:9; 107:29).^[23]23

Jezusi pohon përjetësinë e Vet kur thotë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58, shiko diskutimin më lart), apo, “Unë jam Alfa dhe Omega” (Zbu. 22:13).

Gjithëdija e Jezusit demonstrohet në njohjen prej Tij të mendimeve të njerëzve (Marku 2:8) dhe në shikimin e Natanaelit nën fik që nga larg (Gjoni 1:48), dhe duke ditur “që nga fillimi cilët ishin ata që nuk besonin, dhe cili ishte ai, që do ta tradhtonte” (Gjoni 6:64). Sigurisht, zbulimi i ngjarjeve individuale, specifike apo faktike, është diçka të cilën Perëndia mund t’ia jepte kujtdo që kishte dhuntinë e profecisë në Besëlidhjen e Vjetër dhe atë të Re. Por, njohuria e Jezusit qe shumë më e gjerë se ajo. Ai e dinte “cilët ishin ata që nuk besonin,” duke nënkuptuar kësisoj se Ai dinte gjërat që njerëzit besonin apo nuk besonin në zemrën e tyre. Në fakt, Gjoni thotë shkoqur se Jezusi “nuk kishte nevojë që ndokush të jepte dëshmi për njeriun, sepse ai e dinte ç'ishte brenda njeriut” (Gjoni 2:25). Dishepujt mundeshin që më vonë t’i thoshin Atij, “Tani ne njohim se ti di gjithçka” (Gjoni 16:30). Këto deklarata thonë shumë më tepër se ajo që mund të thuhet për cilindo profet apo apostull të madh të Besëlidhjes së Vjetër apo të Besëlidhjes së Re, sepse ato nënkuptojnë gjithëdije nga ana e Jezusit.^[24]24

Së fundi, pas ringjalljes së Tij, kur Jezusi pyet Pjetrin nëse e donte, Pjetri u përgjigj duke thënë “Zot, ti i di të gjitha gjërat, ti e di se unë të dua” (Gjoni 21:17). Këtu, Pjetri është duke thënë shumë më tepër sesa që thjesht Jezusi e njeh zemrën e Tij dhe që e di që Ai e do atë. Ai është përkundrazi duke bërë një deklaratë të përgjithshme (“Ti di gjithçka”) dhe nga kjo ai del në një përfundim specifik (“Ti e di se unë të dua”). Pjetri është i bindur që Jezusi e di se çfarë ka në zemër çdo person, dhe për rrjedhojë, ai është i sigurt se Jezusi ia njeh zemrën.

Atributi hyjnor i gjithëpranisë nuk është pohuar drejtpërsëdrejti si i vlefshëm për Jezusin gjatë shërbesës së Tij tokësore. Gjithsesi, duke parë përpara në kohën kur kisha do të ishte themeluar, Jezusi qe në gjendje që të thoshte: “Kudo që dy a tre janë bashkuar në emrin tim, unë jam në mes të tyre” (Mat. 18:20). Për më tepër, përpara se të largohej nga toka, Ai u tha dishepujve të Vet: “unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (Mat. 28:20).^[25]25

Që Jezusi zotëronte sovranitet hyjnor, një lloj autoriteti të zotëruar nga vetëm Perëndia, kjo shikohet në faktin se ai mund të falte mëkatet (Marku 2:5–7). Në ndryshim nga profetët e Besëlidhjes së Vjetër të cilët deklaruan: “Thus says the Lord,” ai mund t’i niste deklaratat e tij me frazën, “Por unë po ju them:” (Mat. 5:22, 28, 32, 34, 39, 44)—një pretendim i mahnitshëm ky për autoritetin e Vet. Ai mund të fliste me autoritetin e Perëndisë Vetë për shkak se Ai Vetë qe plotësisht Perëndi. “Të gjitha gjërat” i ishin dhënë Atij në duar nga Ati bashkë me autoritetin për t’i zbuluar Atin kujtdo që Ai të zgjidhte (Mat. 11:25–27). Autoriteti i Tij është i atillë saqë stadi i ardhshëm i amshimit të të gjithëve në univers, varet nga fakti nëse ata besuan tek Ai apo e refuzuan Atë (Gjoni 3:36).

Jezusi zotëron gjithashtu atributin hyjnor të pavdekshmërisë apo thënë ndryshe, paaftësisë për të vdekur. Këtë e shikojmë të nënkuptuar afër fillimit të ungjillit të Gjonit kur Jezusi u thotë judenjve: “Prisheni këtë tempull dhe për tri ditë do ta ngre” (Gjoni 2:19). Gjoni shpjegon se Ai nuk po fliste për tempullin e bërë me gurë në Jerusalem, “Por ai foli për tempullin e trupit të vet. Kur, më pas, ai u ringjall prej së vdekurish, dishepujt e vet u kujtuan se ai këtë ua kishte thënë dhe i besuan Shkrimit dhe fjalës që kishte thënë” (Gjoni 2:21–22). Ne duhet të këmbëngulim sigurisht që Jezusi vdiq realisht: pikërisht ky pasazh flet për kohën kur Ai “u ringjall prej së vdekurish.” Por është gjithashtu domethënës fakti që Jezusi parashikon se Ai do të ketë një rol aktiv në ringjalljen e Vet: “do ta ngre.” Paçka se pasazhe të tjera nga Shkrimi na tregojnë se Perëndia Atë ishte aktiv në ngritjen e Krishtit nga të vdekurit, këtu Ai thotë se Ai Vetë do të jetë aktiv në ringjalljen e Tij.

Jezusi, në një pasazh tjetër të ungjillit të Gjonit, pretendon se ka autoritet për ta lënë jetën e Vet, e për ta marrë atë përsëri: “Prandaj Ati më do, sepse unë e jap jetën time që ta marr përsëri. Askush nuk e merr nga unë, por e jap nga vetja ime; unë kam pushtet ta lë dhe kam pushtet ta marr përsëri; këtë urdhërim e kam marrë nga Ati im” (Gjoni 10:17–18). Këtu Jezusi po flet për një fuqi të cilën asnjë qenie tjetër njerëzore nuk e ishte, fuqinë për ta lënë jetën e Vet dhe fuqinë për ta marrë atë përsëri. Edhe një herë tjetër, ky është një tregues që Jezusi zotëronte atributin hyjnor të pavdekësisë. Në mënyrë të ngjashme, autori i “Hebrenjve” thotë se Jezusi “nuk u bë i tillë sipas ligjit të porosisë së mishit, po sipas fuqisë së jetës së pashkatërrueshme” (Heb. 7:16). (Fakti që pavdekësia është një karakteristikë e pashoqe e vetëm Perëndisë, shikohet tek “1 Tim.” 6:16, që flet për Perëndinë duke e treguar si të vetmin “që ka pavdekësinë.”)

Një tjetër vërtetim i qartë i hyjnisë së Krishtit është fakti që Ai është llogaritur i denjë për t’u adhuruar, diçka kjo që nuk vlen të thuhet për asnjë krijesë, përfshi këtu edhe engjëjt (shiko Zbu. 19:10), por vetëm për Perëndinë. Megjithëkëtë, Shkrimit thotë për Krishtin se “Prandaj edhe Perëndia e lartësoi madhërisht dhe i dhuroi një emër përmbi çdo emër, që në emër të Jezusit të përkulet çdo gju i atyre që janë në qiell dhe mbi tokë dhe nëntokë, dhe çdo gjuhë të rrëfejë se Jezu Krishti është Zot, për lavdi të Perëndisë Atë” (Fil. 2:9–11). Po kështu, Perëndia urdhëron engjëjt që të adhurojnë Krishtin, sepse lexojmë se: “Kur përsëri e fut të parëlindurin në botë, thotë: "Le ta adhurojnë të gjithë engjëjt e Perëndisë”’ (Heb. 1:6).

Gjonit i lejohet të hedhë një vështrim të shkurtër tek adhurimi që zhvillohet në qiell, sepse ai shikon me mijëra e mijëra engjëj si dhe krijesa qiellore përreth fronit të Perëndisë të cilat thonë: “I denjë është Qengji i therur, të marrë fuqi, dhe pasuri, dhe urtësi, dhe forcë, dhe nder, dhe lavdi, dhe bekim!” (Zbu. 5:12). Pastaj ai dëgjon “çdo krijesë, që është në qiell, mbi dhé, nën dhé dhe ato që janë në det dhe të gjitha gjërat që janë në to, dëgjova që thoshin: «Atij që rri mbi fron dhe Qengjit, i qofshin bekimi, nderi, lavdia dhe sundimi në jetë të jetëve!”’ (Zbu. 5:13). Këtu, Krishti është quajtur “Qengji i therur,” dhe Atij i është bërë adhurimi universal që i ofrohet Perëndisë Atë, duke demonstruar kështu qartësisht barasvlerën e Tij në hyjni.^[26]26

3. A hoqi dorë Jezusi nga disa prej atributeve të Tij hyjnore ndërkohë që ishte në tokë? (Teoria Kenosis). Pali u shkruan filipianëve kështu:

Kini në veten tuaj po atë mendje që ishte edhe në Jezu Krishtin, i cili, edhe pse ishte në trajtë Perëndie, nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë, por e zbrazi veten e tij, duke marrë trajtë shërbëtori, e u bë i ngjashëm me njerëzit. (Fil. 2:5–7)

Duke ia nisur me këtë tekst, disa teologë në Gjermani (aty rreth viteve 1860–1880) dhe në Angli (që rreth viteve 1890–1910) mbrojtën një pikëpamje të mishërimit e cila nuk qe mbrojtur më përpara gjatë historisë së kishës. Kjo pikëpamje e re u quajt “teoria kenosis,” dhe pozita e përgjithshme që ajo përfaqësonte u quajt “teologjia kenotike.” Teoria kenosis thotë se Krishti hoqi dorë prej disa atributeve të Tij hyjnore ndërkohë që ishte në tokë si njeri. (Fjala κενόσις është marrë nga folja në greqisht κενόω, G3033, e cila përgjithësisht do të thotë “të zbrazësh,” dhe që është përkthyer “zbrazi veten e tij” tek “Fil.” 2:7.) Sipas kësaj teorie, Krishti e “zbrazi veten” prej disa prej atributeve të Tij qiellore, të tilla si gjithëdija, gjithëprania dhe gjithëfuqia, ndërkohë që ishte në tokë si njeri. Kjo shikohej si një vetë-kufizim i bërë në mënyrë vullnetare nga ana e Krishtit, të cilin Ai e bëri për të përmbushur veprën e Tij të shpengimit.^[27]27

Por, a na mëson “Filipianëve” 2:7 se Krishti e zbrazi Vetën prej disa prej atributeve të Tij hyjnore, dhe a e konfirmon këtë gjë pjesa tjetër e Besëlidhjes së Re? Provat nga Shkrimi të shtyjnë drejt një përgjigjeje negative ndaj të dyja këtyre pyetjeve. Ne duhet që fillimisht të kuptojmë se asnjë mësues i mirënjohur në 1,800 vitet e para të historisë së kishës, përfshi këtu ata që e kishin gjuhë amtare greqishten, nuk mendonin se fraza “zbrazi veten e tij” tek “Filipianëve” 2:7 nënkuptonte që Biri i Perëndisë hoqi dorë prej disa prej atributeve hyjnore. Së dyti, ne duhet të kuptojmë se teksti nuk thotë se Krishti “e zbrazi Veten nga disa fuqi të Tijat” apo “e zbrazi Veten prej atributeve hyjnore” apo ndonjë gjë të tillë. Së treti, teksti përshkruan me të vërtetë atë që Jezusi bëri në këtë “zbrazje”: Ai nuk e bëri këtë duke hequr dorë nga ndonjë prej atributeve të Tij, por përkundrazi, duke “duke marrë trajtë shërbëtori,” d.m.th., duke ardhur për të jetuar si një njeri, dhe “duke u gjetur nga pamja e jashtme posi njeri, e përuli veten duke u bërë i bindur deri në vdekje, edhe deri në vdekje të kryqit” (Fil. 2:8). Kësisoj, vetë konteksti e interpreton këtë “zbrazje” si të barasvlershme me “përuli Veten” dhe marrjen e një statusi dhe pozite të përulur. Kështu, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV, nuk e përkthen këtë frazë: “Ai e zbrazi veten,” por e përkthen atë: “e bëri veten asgjë” (Fil. 2:7). Zbrazja përfshin ndryshimin e rolit dhe statusit, e jo atributeve apo natyrës thelbësore.

Një arsye e katërt për këtë interpretim, shikohet tek qëllimi i Palit në këtë kontekst. Ai ka patur për qëllim t’i bindë filipianët duke u thënë: “Mos bëni asgjë për rivalitet, as për lavdi të kotë, por me përulësi, secili ta çmojë tjetrin më shumë se vetveten” (Fil. 2:3), dhe ai vazhdon duke u thënë: “Të mos shikojë secili interesin e vet, por edhe atë të të tjerëve” (Fil. 2:4). Për t’i bindur ata që të jenë të përulur e për të vënë prioritet interesat e të tjerëve, ai pastaj ngre larg shembullin e Krishtit: “Kini në veten tuaj po atë mendje që ishte edhe në Jezu Krishtin, i cili, edhe pse ishte në trajtë Perëndie, nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë, por e zbrazi veten e tij, duke marrë trajtë shërbëtori...” (Fil. 2:5–7).

Tani, duke ngritur lart Krishtin si një shembull, ai dëshiron që filipianët ta imitojnë Atë. Por, padyshim që ai nuk është duke iu kërkuar të krishterëve filipianë që të “heqin dorë” apo të “lënë mënjanë” ndonjë prej atributeve apo aftësive të tyre thelbësore! Ai nuk është duke u kërkuar atyre që të “heqin dorë” nga inteligjenca, forca apo aftësitë e tyre e të bëhen një version i zbehur i asaj që ishin tashmë. Përkundrazi, ai po u kërkon atyre që të vënë prioritet interesat e të tjerëve: “Të mos shikojë secili interesin e vet, por edhe atë të të tjerëve” (Fil. 2:4). Dhe për shkak se ky është qëllimi i tij, kjo përshtatet me kontekstin po ta kuptojmë se ai është duke e përdorur Krishtin si shembullin suprem të dikujt që bëri pikërisht këtë gjë: ai vendosi interesat e të tjerëve të parët dhe qe i gatshëm që të hiqte dorë prej disa prej privilegjeve dhe statusit që ishte i Tiji si Perëndi.

Për rrjedhojë mënyra më e mirë për ta kuptuar këtë pasazh, është që ai bën fjalë për Jezusin i Cili heq dorë prej statusit dhe privilegjit që ishin të Tijat në qiell: Ai “nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë” (e as u “kap mbas këtyre për përfitimin e Vet”), por e “zbrazi veten e tij” apo e “përuli Veten” për hatrin tonë, dhe erdhi për të jetuar si njeri. Jezusi flet gjetiu për “lavdinë” që Ai kishte me Atin “para se të bëhej bota” (Gjoni 17:5), një lavdi nga e cila Ai kishte hequr dorë dhe të cilën do ta merrte përsëri kur të kthehej në qiell. Gjithashtu Pali ishte në gjendje që të fliste për Krishtin i Cili, “duke qenë i pasur, u bë i varfër për ju” (2 Kor. 8:9), duke folur edhe një herë për privilegjin dhe nderin që Ai meritonte por prej të cilit hoqi dorë përkohësisht për hirin tonë.

Arsyeja e pestë dhe e fundit përse pikëpamja “kenosis” ndaj “Filipianëve” 2:7 duhet refuzuar, është konteksti më i gjerë i mësimit të Besëlidhjes së Re, si dhe mësimi doktrinar i të tërë Biblës. Po qe se do të ishte e vërtetë që një ngjarje e tillë monumentale ndodhi, pra që Biri i përjetshëm i Perëndisë reshti për një farë kohe së paturi të tëra atributet e Perëndisë, pra që për një farë kohe, reshti së qenuri i gjithëditur, i gjithëfuqishëm dhe i gjithëpranishëm, për shembull, atëherë ne do të prisnim që një ngjarje e tillë e pabesueshme do të jepej qartësisht mësim si dhe në mënyrë të përsëritur në Besëlidhjen e Re, e jo të gjendej në interpretimin shumë të dyshimtë të një fjale të vetme në një letër të vetme. Por, shikojmë të kundërtën e kësaj: ne nuk gjejmë të deklaruar diku tjetër që Biri i Perëndisë reshti së paturi disa prej atributeve të Perëndisë të cilat i kishte patur në zotërim që prej përjetësisë. Faktikisht, nëse teoria kenosis do të ishte e vërtetë (dhe kjo është një kundërshtim themelor kundër saj), atëherë ne nuk do mund të pohonim më gjatë se Jezusi qe plotësisht Perëndi ndërkohë që ishte këtu në tokë.^[28]28 Teoria kenosis si përfundim mohon hyjninë e plotë të Jezus Krishtit dhe e bën Atë diçka më të paktë sesa plotësisht Perëndi. S.M. Smith e pranon: “Të gjitha format e ortodoksisë klasike, ose e refuzojnë qartësisht, ose e refuzojnë në parim teologjinë kenotike.”^[29]29

Është e rëndësishme që të kuptojmë se forca kryesore bindëse për njerëzit që të pranojnë teorinë kenotike, nuk ishte që ata kishin zbuluar një kuptueshmëri më të mirë të “Filipianëve” 2:7 apo të ndonjë pasazhi tjetër të Besëlidhjes së Re, por më tepër papërshtatshmërinë gjithnjë e më të madhe që njerëzit po ndjenin me formulimet e doktrinës së Krishtit në ortodoksinë historike e klasike. Tërë kjo dukej thjesht tepër e pamundur për njerëzit racionalë dhe “shkencorë” që të besonin se Jezus Krishti mund të ishte me të vërtetë njeri dhe plotësisht e absolutisht Perëndi njëherësh.^[30]30 Teoria kenosis filloi të tingëllonte gjithnjë e më shumë si një mënyrë e pranueshme për të thënë se (në një farë mënyre) Jezusi ishte Perëndi, por një lloj Perëndie i Cili për një farë kohe hoqi dorë nga disa prej cilësive të Tij prej Perëndie, pikërisht ato që ishin më të vështirat për njerëzit për t’u pranuar në botën moderne.

4. Përfundim: Krishti është plotësisht hyjnor. Besëlidhja e Re, në qindra vargje të qartë në të cilat Jezusi quhet “Perëndi” dhe “Zot” dhe që përdorin një sërë titujsh të tjerë hyjnorë për t’iu referuar Atij, si dhe në shumë pasazhe të cilat i atribuojnë veprime apo fjalë Atij të cilat mund të vlejnë vetëm për Perëndinë Vetë, afirmojnë vazhdimisht hyjninë e plotë si dhe absolute të Jezus Krishtit. “Atit i pëlqeu që në të të banojë e gjithë plotësia” (Kol. 1:19), dhe “në të banon trupërisht gjithë plotësia e Hyjnisë” (Kol. 2:9). Në një seksion të mëparshëm, ne argumentuam se Jezusi është me të vërtetë dhe plotësisht njeri. Tani ne dalim në përfundimin se Ai është me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi gjithashtu. Ai me të drejtë quhet “Emanuel,” që do të thotë: “Perëndia me ne” (Mat. 1:23).

5. A është doktrina e mishërimit “e pakuptimtë” sot? Përgjatë gjithë historisë, ka patur kundërshtime ndaj mësimit të Besëlidhjes së Re mbi hyjninë e plotë të Krishtit. Një sulm i kohëve të fundit ndaj kësaj doktrine meriton të përmendet këtu për shkak se krijoi një polemikë të madhe, përderisa kontribuuesit ndaj këtij volumi ishin të tërë drejtues të njohur kishe në Angli. Ky libër titullohej Miti i Perëndisë së Mishëruar (The Myth of God Incarnate) redaktuar nga John Hick (London: SCM, 1977). Ky titull përmbledh vetë tezën e librit: idenë që Jezusi qe “Perëndia i Mishëruar” apo “Perëndia që erdhi në mish” është një “mit—një histori që ndoshta ndihmoi besimin e brezave të mëparshëm, por jo një e cila mundet që të besohet me të vërtetë sot.

Argumenti i librit fillon  me disa presupozime themelore: (1) Bibla nuk ka autoritet absolut hyjnor për ne sot (p. i), dhe (2) Krishterimi, si e gjithë jeta dhe mendimet njerëzore, po evoluon dhe po ndryshon me kalimin e kohës (f. ii). Pretendimet bazë të librit, janë parashtruar në dy kapitujt e parë të tij. Në kapitullin 1, Mauris Uaills (Maurice Wiles) argumenton se është e mundshme të kesh Krishterim, edhe pa doktrinën e mishërimit. Kisha ka hequr dorë nga doktrina të mëparshme, të tilla si “prania reale” e Krishtit në Darkën e Zotit, pagabueshmëria e Shkrimit si dhe lindja nga virgjëresha. Për rrjedhojë, është e mundshme që të heqësh dorë nga doktrina tradicionale e mishërimit dhe njëherësh të mbash edhe besimin e Krishterë (fq. 2–3). Për më tepër, doktrina e mishërimit nuk është paraqitur drejtpërsëdrejti tek Shkrimi por e pati zanafillën e vet në një ambient ku besimi tek mbinatyrorja qe i besueshëm, e megjithatë ka qenë një doktrinë koherente apo e kuptueshme përgjatë gjithë historisë së kishës (fq. 3–5).

Për sa i takon mësimit të Besëlidhjes së Re, Frensis Jang (Francis Young), në kapitullin 2, argumenton që Besëlidhja e Re përmban shkrimet e shumë dëshmitarëve të ndryshëm të cilët flasin për mënyrën e tyre se si e kuptojnë Krishtin, por që asnjë këndvështrim i vetëm apo i unifikuar i Krishtit nuk mund të fitohet nga e tërë Besëlidhja e Re. Mënyra se si kisha e hershme e kuptonte personin Krisht, u zhvillua në drejtime të ndryshme me kalimin e kohës. Jangu (Young) del në përfundimin që kjo situatë është e ngjashme sot: përbrenda kishës së krishterë, shumë reagime personale të larmishme ndaj historisë së Jezus Krishtit, janë të pranueshme për ne gjithashtu, dhe kjo padyshim që do të përfshinte reagimin që e shikon Krishtin si një njeri në të cilin Perëndia ishte në mënyrë unikale në punë, por kurrsesi një njeri i cili ishte gjithashtu plotësisht Perëndi.^[31]31

Nga këndvështrimi i teologjisë ungjillore, është me rëndësi të vërejmë që ky refuzim i drejtpërdrejtë i hyjnisë së Jezusit, jo vetëm që mund të mbrohej mbi bazën e një supozimi të mëparshëm sipas të cilit Besëlidhja e Re nuk duhet të pranohet si një autoritet absolut hyjnor për ne si i vërtetë në çdo pikë të vet. Kjo çështje e lidhur me autoritetin e Shkrimit, është në shumë raste, vija e madhe ndarëse rreth përfundimeve lidhur me personin Krisht. Së dyti, një pjesë e mirë e kriticizmit të doktrinës së mishërimit, përqendrohet tek pretendimi se ajo nuk ishte “koherente” apo “e kuptueshme.” Megjithëkëtë, në rrënjën e vet, kjo është thjesht një tregues që autorët nuk janë të gatshëm të pranojnë çfarëdo gjëje e cila nuk duket se përshtatet me botëkuptimin e tyre “shkencor” sipas të cilit universi natyror, është një sistem i mbyllur i cili nuk është i hapur ndaj ndërhyrjeve të tilla hyjnore siç janë mrekullitë dhe mishërimi. Pohimi se “Jezusi ishte plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri në një person të vetëm,” paçka se nuk është kontradiktë, është një paradoks të cilin ne nuk mund ta kuptojmë plotësisht në këtë epokë dhe ndoshta as për tërë përjetësinë, por kjo nuk na jep të drejtën që ta etiketojmë atë “jokoherent” apo të “pakuptueshëm.” Doktrina e mishërimit, në mënyrën se si është kuptuar nga kisha përgjatë gjithë historisë, me të vërtetë që ka qenë kohorente dhe e kuptueshme, paçka se askush nuk është i mendimit se ajo na ka siguruar një shpjegim të plotë të mënyrës se si Jezusi është plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri. Përgjigjja jonë e duhur, është që të mos refuzojmë mësimin e qartë dhe qendror të Shkrimit rreth mishërimit, por thjesht të kuptojmë se ai do të mbetet një paradoks, e që kjo është gjithçka që Perëndia ka zgjedhur për të na zbuluar rreth kësaj çështjeje, dhe se mishërimi është i vërtetë. Nëse ne duhet t’ia nënshtrojmë vetfen Perëndisë si dhe fjalëve të Shkrimit, atëherë ne duhet ta besojmë atë.

6. Përse ishte e nevojshme hyjnia e Jezusit? Në seksionin paraprirës, renditëm një sërë arsyesh përse ishte e rëndësishme për Jezusin që të ishte plotësisht njeri, me qëllim që të fitonte shpengimin tonë. Këtu, është vendi që të pranojmë se është tepër e rëndësishme që të këmbëngulim në hyjninë e plotë të Krishtit gjithashtu, jo vetëm për shkak se kjo është dhënë mësim në mënyrë të qartë në Shkrim, por edhe sepse (1) vetëm dikush i cili është Perëndi i pafundmë, do mund të mbante ndëshkimin e plotë për të tëra mëkatet e të tërë atyre që do të besonin tek Ai (çdo krijesë e fundme do të kishte qenë e paaftë për të mbartur atë ndëshkim; (2) shpëtimi është nga Zoti (Jona 2:9), dhe i tërë mesazhi i Shkrimit, ka për synim të tregojë se asnjë qenie njerëzore, asnjë krijesë, nuk do mund ta shpëtonte dot njeriun, por vetëm Perëndia Vetë do mund ta realizonte këtë; dhe (3) vetëm dikush i cili të ishte me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi, mund të jetë ai ndërmjetësues midis Perëndisë dhe njeriut (1 Tim. 2:5), si për të na kthyer tek Perëndia, ashtu edhe për të na e zbuluar më plotësisht Atë (Gjoni 14:9).

Kësisoj, nëse Jezusi nuk është plotësisht Perëndi, atëherë nuk ka shpëtim dhe në fund të fundit, nuk ka as krishterim. Nuk është rastësi që përgjatë gjithë historisë, ato grupe të cilat kanë hequr dorë nga besimi në hyjninë e plotë të Krishtit, nuk ka kaluar shumë e janë larguar prej besimit të krishterë, e janë prirur drejt një lloji feje që përfaqësohet nga Unitarianizmi në Shtetet e Bashkuara dhe gjetiu. “Kushdo, që mohon Birin, s'ka as Atin” (1 Gjonit 2:23). “Kushdo që shkel dhe nuk qëndron në doktrinën e Krishtit, nuk ka Perëndi; kush qëndron në doktrinën e Krishtit, ai ka edhe Atin, edhe Birin.” (2 Gjonit 9).

C. Mishërimi: Hyjnia dhe Njerëzishmëria e Personit të Vetëm të Krishtit

Mësimi biblik rreth hyjnisë së plotë të Krishtit, është kaq i gjerë saqë të dyja këto janë besuar që nga kohët më të hershme të historisë së kishës. Megjithëkëtë, një kuptim preciz i mënyrës se si hyjnia e plotë si dhe njerëzimi i plotë mund të ndërthuret në një person, u formulua vetëm gradualisht në kishë, dhe nuk mori formë përfundimtare deri në Përkufizimin Kalcedonik të vitit 451 mbas K. Përpara kësaj pike u propozuan një sërë pikëpamjesh inadekuate rreth personit Krisht, të cilat më pas u hodhën poshtë. Një pikëpamje e tillë, Arianizmi, sipas të cilit Jezusi ishte plotësisht hyjnor, u diskutua më lart në kapitullin mbi doktrinën e Trinisë.^[32]32 Por, në këtë pikë ka edhe tre pikëpamje të tjera të cilat si përfundim qenë hedhur poshtë si heretike, e që duhen përmendur në këtë pikë.

1. Tre pikëpamje të papërshtatshme rreth personit Krisht. 

a. Apollinarianizmi: Apollinarisi i cili u bë peshkopi i Laodicesë rreth vitit 361 mbas K, mësonte se personi i vetëm i Krishtit, kishte një trup natyror por jo një mendje apo frymë njerëzore, dhe se mendja dhe fryma e Krishtit, ishin të një natyre hyjnore prej Birit të Perëndisë. Kjo pikëpamje mund të ilustrohet si në figurën 26.1.

Trupi Njerëzor Natyra Hyjnore

Figura 26.1: Apollinarianizmi

Por pikëpamjet e Apollinaristit u refuzuan nga drejtuesit e kishës së asaj kohe, të cilët e kuptuan se shpëtimi e përfaqësimi nga Krishti në veprën e Tij shpenguese nuk i nevojshëm vetëm për trupin tonë njerëzor, por edhe për mendjen dhe frymën (apo psikikën) tonë njerëzore gjithashtu: Krishti duhej të ishte plotësisht dhe vërtetësisht njeri për të mundur të na shpëtonte (Heb. 2:17). Apollinarianizmi u refuzua nga një sërë këshillesh kishtare, duke filluar që nga Këshilli i Aleksandrisë i vitit 362 mbas K., e deri tek Këshilli i Konstandinopojës i vitit 381 mbas K.

b. Nestorianizmi: Nestorianizmi është doktrina sipas të cilës kishte dy persona të ndarë në Krishtin, një person njerëzor, dhe një person hyjnor, një mësim ky që është ndryshe nga pikëpamja biblike që e shikon Jezusin si një person të vetëm. Nestorianizmi mund të tregohet me diagramë si në figurën 26.2.

PERSON NJERËZOR   PERSON HYJNOR

Figura 26.2: Nestorianizmi

Nestori ishte një predikues i njohur në Antiok, dhe nga viti 428 mbas K., qe peshkopi i Konstandinopojës. Paçka se Nestori vetë me shumë mundësi nuk dha kurrë mësim pikëpamjen heretike që mban emrin e tij (idenë që Krishti ishte dy persona në një trup, e jo një person i vetëm), gjithsesi, përmes një gërshetimi të një sërë konfliktesh personale dhe një shumice makinacionesh kishtare, ai u hoq nga posti i peshkopit që mbante dhe mësimet e tij u dënuan.^[33]33

Është e rëndësishme që të kuptojmë arsyen përse kisha nuk mund ta pranonte pikëpamjen se Krishti ishte dy persona të ndarë. Asgjëkund në Shkrim nuk kemi ndonjë tregues që të na thoshte se natyra njerëzore e Krishtit, për shembull, është një person i pavarur, që vendos të bëjë diçka që është e kundërt me natyrën hyjnore të Krishtit. Asgjëkund nuk kemi një tregues të natyrave njerëzore dhe hyjnore që i flasin njëra tjetrës apo që kërleshen mes tyre përbrenda Krishtit, e as ndonjë gjë të ngjashme me këto. Përkundrazi, kemi një tablo të njëtrajtshme të një personi të vetëm i Cili vepron në tërësi dhe unitet. Jezusi flet gjithnjë me “Unë,” jo me “ne,”^[34]34 paçka se Ai fare mirë i referohet Vetes dhe Atit së bashku me përemrin “ne” (Gjoni 14:23). Bibla flet gjithnjë për Jezusin duke iu referuar me përemrin “Ai,” jo “ata.” Gjithashtu, paçka se ne nganjëherë mund të bëjmë një dallim mes veprimeve të natyrës së Tij hyjnore nga një anë si dhe veprimeve të natyrës së Tij njerëzore nga ana tjetër, me qëllim që ta kemi më të lehtë për të kuptuar disa prej deklaratave dhe veprimeve të dokumentuara në Shkrim, Bibla vetë nuk thotë  se “natyra njerëzore e Jezusit bëri këtë” apo se “natyra hyjnore e Jezusit bëri atë,” a thua se ato ishin dy persona të ndarë, por flet gjithnjë rreth asaj që personi Krisht bëri. Për rrjedhojë, kisha vazhdoi të këmbëngulte që Jezusi ishte një person i vetëm, paçka se zotëronte edhe një natyrë njerëzore, edhe një natyrë hyjnore.

c. Monofizitizmi (Utikianizmi): Një pikëpamje e tretë inadekuate, është e ashtuquajtura monofizitizëm që është pikëpamja sipas të cilës Krishti kishte vetëm një natyrë (Gr. μόνος, G3668, “një,” dhe φύσις, G5882, “natyrë”). Mbrojtësi kryesor i kësaj pikëpamjeje në kishën e hershme, ishte Eutiku (rreth viteve 378–454), i cili ishte drejtuesi i një manastiri në Kostandinopojë. Eutiku jepte mësim gabimin e kundërt me atë të Nestorianizmit, sepse ai mohonte që natyra njerëzore dhe natyra hyjnore në Krishtin, mbeteshin plotësisht njerëzore dhe plotësisht hyjnore. Në vend të kësaj, ai thoshte se natyra njerëzore e Krishtit u përfshi dhe u tret në natyrën hyjnore, kështu që të dy këto natyra u ndryshuan njëfarësoj, dhe kjo çoi në krijimin e një natyre të një lloji të tretë.^[35]35 Një analogji ndaj Eutikianizit, mund të shikohet po të hedhim një pikë bojë në një gotë me ujë: përzierja që krijohet nuk është as bojë e pastër e as ujë i pastër, por një lloj substance e tretë, një përzierje e atyre të dyjave në të cilat si boja, ashtu edhe uji ndryshohen. Në mënyrë të ngjashme, Eutiku dha mësim se Jezusi ishte një përzierje e elementëve hyjnorë dhe njerëzorë, tek të cilat të dy u modifikuan njëfarësoj për të formuar një natyrë të vetme të re. Kjo mund të paraqitet si në figurën 26.3.

NATYRA E RE

NATYRA NJERËZORE                                           NATYRA HYJNORE

Figura 26.3: Eutikianizmi

Monofisitizmi shkakton gjithashtu me të drejtë një preokupim të madh në kishë për shkak se sipas kësaj doktrine, Krishti nuk ishte as me të vërtetë Perëndi, as me të vërtetë njeri. Po të ishte kështu, Ai nuk do mund të na përfaqësonte me të vërtetë si një njeri, e Ai nuk do mund të ishte gjithashtu Perëndi i vërtetë e në gjendje për të fituar shpëtimin tonë.

2. Zgjidhja për këtë polemikë: Përkufizimi i Kalcedonit i vitit 451 mbas K. Me qëllim për t’u përpjekur për të zgjidhur problemin e ngritur nga polemikat mbi personin Krisht, një këshill i madh kishe u mblodh në qytetin Kalcedon afër Kostandinopojës (Stambolli i sotëm), nga 8 Tetori deri më 1 Nëntor të vitit 451 mbas K. Deklarata që doli në fund, e quajtur Përkufizimi i Kalcedonit, bënte thirrje për mbrojtje ndaj Apollinarianizmit, Nestorianizmit dhe Eutikianizmit. Prej asaj dite, ajo është pranuar njëlloj si standardi e si përkufizimi ortodoks i mësimit biblik mbi personin Krisht nga degët Katolike, Protestante dhe Ortodokse të krishterimit.^[36]36

Deklarata vetë nuk është e gjatë, dhe ne mundet që ta citojmë atë të plotë këtu:^[37]37

Ne atëherë, në gjurmët e Etërve të shenjtë, të tërë njëzëri, u mësojmë njerëzve që të rrëfejnë besimin tek një e i njëjti Bir, Zoti ynë Jezus Krisht, të njëjtin të përsosur në Hyjni dhe gjithashtu të përsosur në njerëzishmëri; me të vërtetë Perëndi dhe me të vërtetë njeri, me një frymë dhe trup të arsyeshëm [racional]; bashkësubstancial [bashkë-esencial] me Atin në përputhje me Hyun, dhe bashkësubstancial me ne sipas Njerëzishmërisë; në të tëra gjërat i ngjashëm me ne, pa mëkat; i lindur përpara të tërë kohërave prej Atit, në përputhje me Hyun, dhe në këto ditët e mëvonshme, për ne si dhe për shpëtimin tonë, i lindur nga virgjëresha Mari, Mamaja e Perëndisë, sipas Njerëzishmërisë; po ai Krisht, Bir, Zot, i Vetmëlindur, që duhet të pranohet në dy natyra, të papërziera, të pandryshuara, të pandashme, të paveçueshme; dallimi i natyrave duke mos qenë kurrsesi i larguar nga bashkimi i tyre, por përkundrazi vetia e secilës natyrë ruhet dhe pajtohet në një Person dhe në një Qenie, as e veçuar e as e ndarë në dy persona, por një dhe i njëjti Bir, dhe i vetmëlindur, Perëndi, Fjalë, Zoti Jezus Krisht, si profetët që prej fillimit [kanë deklaruar] në lidhje me Të, dhe Zoti Jezus Krisht Vetë na ka mësuar ne, si dhe Besorja e Etërve të shenjtë që na është kaluar ne.

Kundër pikëpamjes së Apollinarisit sipas të cilës Krishti nuk kishte një mendje apo frymë njerëzore, ne kemi deklaratën se Ai ishte “me të vërtetë njeri me një shpirt të arsyeshëm si dhe trup...bashkësubstancial me ne sipas Njerëzishmërisë; në gjithçka i ngjashëm me ne.” (Fjala bashkësubstancial do të thotë “duke patur të njëjtën natyrë apo substancë.”)

Në kundërshtim me pikëpamjen e Nestorianizmit sipas të cilës Krishti ishte dy persona të bashkuar në një trup, kemi fjalët “i pandashëm, i pashkëputshëm...të pajtuara në një Person dhe një Qenie, as e ndarë as e veçuar në dy persona.”

Kundër pikëpamjes së Monofizitizmit sipas të cilës Krishti kishte vetëm një natyrë, dhe se natyra e Tij njerëzore kishte humbur në bashkimin e saj me natyrën hyjnore, kemi fjalët: “për t’u pranuar në dy natyra të pangatërruara, të pandryshuara...dallimi i natyrave nuk hiqet në asnjë mënyrë nga bashkimi, por përkundrazi vetia e secilës natyrë ruhet.” Natyrat njerëzore dhe hyjnore nuk u ngatërruan e as u ndryshuan kur Krishti u bë njeri, por natyra njerëzore mbeti një natyrë me të vërtetë njerëzore, dhe natyra hyjnore mbeti një natyrë me të vërtetë hyjnore.

Figura 26.4 mund të jetë e dobishme për ta treguar këtë, në kontrast me diagramat e mëparshme. Kjo tregon se Biri i përjetshëm i Perëndisë, mori mbi Vete një natyrë me të vërtetë njerëzore, dhe se natyrat hyjnore dhe njerëzore të Krishtit, mbeten të ndara si dhe ruajnë veçoritë e tyre, e megjithëkëtë ato janë përjetësisht dhe në mënyrë të pandashme të bashkuara me njëra tjetrën në një person të vetëm.

Personi Krisht

Natyra Hyjnore   Natyra Njerëzore

A         B

F SH

Figura 26.4: Kristologjia e Kalcedonit

Disa kanë thënë se Përkufizimi i Kalcedonit nuk është se me të vërtetë na përkufizoi ndonjë mënyrë pohore se si është personi Krisht aktualisht, por thjesht na tha një sërë gjërash se çfarë Ai nuk është. Kësisoj, disa kanë thënë se ai nuk është një përkufizim shumë i dobishëm, por një akuzë e tillë të çon në drejtim të gabuar dhe është e pasaktë. Ky përkufizim faktikisht bëri shumëçka për të na ndihmuar të kuptojmë me saktësi mësimin biblik. Ai na mësoi se Krishti padyshim që ka dy natyra, një natyrë njerëzore si dhe një natyrë hyjnore. Ai na mësoi se natyra hyjnore e Krishtit është ekzaktësisht e njëjtë me atë të Atit (“bashkësubstancial me Atin sipas Hyut”). Gjithashtu ai mbrojti pikëpamjen sipas të cilës natyra hyjnore është ekzaktësisht si natyra e jonë njerëzore, e megjithëkëtë, pa mëkat (“bashkësubstanciale me ne në përputhje me Njerëzishmërinë; në gjithçka e ngjashme me ne, pa mëkat”). Për më tepër, në të pohohet se tek personi Krisht, natyra njerëzore ruan karakteristikat e saj dalluese dhe natyra hyjnore ruan karakteristikat e saj dalluese (“dallueshmëria e natyrave, e pa hequr kurrsesi nga ai bashkim, por përkundrazi vetia e secilës natyrë është ruajtur”). Së fundi, ajo pohoi se, pavarësisht nëse mundemi ta kuptojmë apo jo, këto dy natyra janë të bashkuara me njëra tjetrën, tek një person i vetëm në Krishtin.

Kur Përkufizimi i Kalcedonit thotë se dy natyrat e Krishtit shfaqen së bashku “në një Person dhe një Qenie,” fjala greke e përkthyer “Qenie” është fjala ὑπόστασις (G5712) “qenie.” Prej këtej, bashkimi i natyrave njerëzore dhe hyjnore të Krishtit tek një person, nganjëherë është quajtur bashkimi hipostatik. Kjo frazë thjesht nënkupton bashkimin e natyrës njerëzore dhe hyjnore të Krishtit tek një person.

3. Kombinimi i teksteve specifike biblike rreth Hyjnisë dhe Njerëzishmërisë së Krishtit. Kur marrim në shqyrtim Besëlidhjen e Re, ashtu sikurse kemi bërë më lart në seksionet mbi njerëzishmërinë dhe hyjninë e Jezusit, ka disa pasazhe të cilat duken të vështira për t’u përshtatur me njëra-tjetrën (Si do mundej Jezusi të ishte i gjithëfuqishëm e megjithëkëtë të ishte i dobët? Si do mundej Ai të largohej nga bota e megjithëkëtë të ishte i pranishëm gjithëkund? Si do mundej Ai të mësonte gjëra e megjithëkëtë të ishte i gjithëditur?). Ndërkohë që kisha përpiqej të kuptonte këto mësime, ajo si përfundim doli me Përkufizimin e Kalcedonit, i cili foli për dy natyra të ndara të Krishtit, të cilat i ruajnë veçoritë e tyre e megjithëkëtë mbeten bashkë tek një person. Ky dallim i cili na ndihmon të kuptojmë pasazhet biblike të përmendura më lart, duket gjithashtu të kërkohet nga këto pasazhe.

a. Njëra natyrë bën disa gjëra të cilat natyra tjetër nuk i bën: Teologët ungjillorë të brezave të mëparshëm, nuk kanë ngurruar të bëjnë dallimin midis gjërave të bëra nga natyra njerëzore e Krishtit, por jo nga natyra e Tij hyjnore, apo nga natyra e Tij hyjnore, por jo nga natyra e Tij njerëzore. Duket se ne duhet ta bëjmë këtë gjithashtu po qe se jemi të gatshëm të pohojmë me deklaratën e Kalcedonit se “veçoria e secilës natyrë, mbetet.” Por vetëm pak prej teologëve të kohëve të fundit kanë qenë të gatshëm të bënin një dallim të tillë, e kjo ndoshta për shkak të një ngurrimi për të pohuar diçka të cilën ne nuk mundemi ta kuptojmë.

Kur ne flasim për natyrën njerëzore të Jezusit, mund të themi se Ai u ngrit në qiell dhe se nuk është më në botë (Gjoni 16:28; 17:11; Veprat 1:9–11).^[38]38 Por në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, ne mund të themi se Jezusi është i pranishëm gjithkund: “Sepse, kudo që dy a tre janë bashkuar në emrin tim, unë jam në mes të tyre” (Mat. 18:20); “Unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (Mat. 28:20); “Nëse ndokush më do, do ta mbajë fjalën time; edhe Ati im do ta dojë dhe ne do të vijmë tek ai dhe do të bëjmë banesën tek ai” (Gjoni 14:23). Kështu ne mund të themi se të dyja janë të vërteta rreth personit Krisht: Ai është kthyer në parajsë, dhe Ai është gjithashtu i pranishëm ndër ne.

Po kështu, ne mund të themi se Jezusi ishte rreth tridhjetë vjeç (Luka 3:23), nëse po flasim në lidhje me natyrën e Tij njerëzore, por ne mund të themi se Ai ekzistoi përjetësisht (Gjoni 1:1–2; 8:58) po qe se po flasim për natyrën e Tij hyjnore.

Në natyrën e Tij njerëzore, Jezusi kishte raste që ishte i dobët dhe i lodhur (Mat. 4:2; 8:24; Marku 15:21; Gjoni 4:6), por në natyrën e Tij hyjnore, Ai ishte i gjithëfuqishëm (Mat. 8:26–27; Kol. 1:17; Heb. 1:3). Veçanërisht mbresëlënëse është skena në Detin e Galilesë ku Jezusi po flinte në pupën e varkës, ndoshta për shkak se ishte i lodhur (Mat. 8:24). Por, Ai mundi të zgjohej dhe të qetësonte erën dhe detin me një fjalë (Mat. 8:26–27)! I lodhur por megjithëkëtë i gjithëfuqishëm! Këtu, natyra e dobët njerëzore e Jezusit, e fshehu tërësisht gjithëfuqinë e Tij derisa ajo gjithëfuqi shpërtheu në një fjalë sovrane nga Zoti i qiellit edhe i tokës.

Nëse dikush pyet nëse Jezusi, kur e kishte zënë gjumi në atë varkë, ishte gjithashtu duke “mbajtur pa ndërprerë të tëra gjërat nëpërmjet fjalës së Vet të fuqishme” (Heb. 1:3, përkthim i autorit), dhe nëse të tëra gjërat në univers po mbaheshin prej Tij në atë kohë (shiko Kol. 1:17), përgjigjja për këtë duhet të jetë po, sepse këto veprimtari janë gjithnjë dhe do të jenë gjithnjë përgjegjësi e veçantë e personit të dytë të Trinisë, Birit të përjetshëm të Perëndisë. Ata të cilët doktrinën e mishërimit e kanë të “pakuptueshme”, nganjëherë kanë pyetur nëse Jezusi, kur ishte foshnje në grazhdin në Bethlehem, gjithashtu po “i mbante të gjitha.” Ndaj kësaj pyetjeje, përgjigja duhet të jetë gjithashtu po: Jezusi nuk ishte thjesht potencialisht Perëndi apo dikush tek i Cili Perëndia punoi në mënyrë të pashoqe, por qe me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi me të tëra atributet e Perëndisë. Ai ishte “një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti.” (Luka 2:11). Ata të cilët e refuzojnë këtë si të pamundur, thjesht kanë një përkufizim ndryshe të asaj që është “e mundur” nga ç’ka Perëndia, sikurse kjo zbulohet në Shkrim.^[39]39 Të thuash se ne nuk mund ta kuptojmë këtë, është përulësi e pranueshme, por të thuash se kjo nuk është e mundshme, duket më shumë si arrogancë intelektuale.

Po kështu, ne mund të kuptojmë se në natyrën e Tij njerëzore, Jezusi vdiq (Luka 23:46; 1 Kor. 15:3). Por në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, Ai nuk vdiq, por qe në gjendje që të ringjallej nga të vdekurit (Gjoni 2:19; 10:17–18; Heb. 7:16). Megjithëkëtë, këtu ne duhet të japim një paralajmërim: është e vërtetë se kur Jezusi vdiq, trupi i Tij fizik vdiq dhe po kështu shpirti (apo fryma) e Tij njerëzore u nda prej trupit të Tij dhe kaloi në praninë e Perëndisë Atë në qiell (Luka 23:43, 46). Në këtë mënyrë, Ai përjetoi një vdekje e cila është si ajo që ne si besimtarë përjetojmë po qe se vdesim përpara se Krishti të kthehet. Gjithashtu, nuk është e saktë të themi se natyra hyjnore e Jezusit vdiq, apo se ajo mund të vdiste, po qe se me “vdekje” do të kuptonim një pushim të veprimtarisë, një pushim të vetëdijshmërisë, apo një pakësim të fuqisë. Megjithëkëtë, në sajë të bashkimit me natyrën hyjnore të Jezusit, natyra e Tij hyjnore në një farë mënyre shijoi diçka se si është të kalosh nëpër vdekje. Personi Krisht përjetoi vdekje. Për më tepër, duket e vështirë të kuptojmë se si vetëm natyra njerëzore e Jezusit mund të kishte mbajtur zemërimin e Perëndisë kundër mëkateve të miliona njerëzve. Duket se natyra hyjnore e Jezusit, duhej në një farë mënyre të merrte pjesë në mbajtjen e zemërimit kundër mëkatit që ne kishim hak të pësonim (paçka se Shkrimi nuk e pohon asgjëkund në mënyrë të shkoqur këtë). Për rrjedhojë, paçka se natyra hyjnore e Jezusit nuk vdiq aktualisht, Jezusi kaloi përmes përjetimit të vdekjes si një person i tërë, dhe si natyra njerëzore, ashtu edhe ajo hyjnore njëfarësoj u bënë pjesë në atë përvojë. Përtej kësaj, Shkrimi nuk na mundëson të themi më tepër.

Dallimi mes natyrës njerëzore dhe hyjnore të Jezusit, na ndihmon gjithashtu të kuptojmë tundimet e Jezusit. Në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, ai padyshim u tundua në gjithçka, njëlloj sikurse edhe ne, e megjithëkëtë, pa mëkatuar (Heb. 4:15). Megjithëkëtë, në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, Ai nuk u tundua, për shkak se Perëndia nuk mund të tundohet nga e keqja (Jakobi 1:13).

Në këtë pikë, duket e domosdoshme që të themi se Jezusi kishte dy vullnete të ndara, një vullnet njerëzor si dhe një vullnet hyjnor, dhe se këto vullnete i takojnë dy natyrave të ndara të Krishtit, jo personit Krisht. Në fakt, ishte një pozitë, e quajtur pikëpamja monotelite, sipas të cilës Jezusi kishte vetëm “një vullnet,” por kjo ishte padyshim një pikëpamje e pakicës në kishë, dhe e cila u refuzua si heretike në një këshill të kishës në Kostandinopojë në vitin 681 mbas K. Që prej asaj kohe, pikëpamja sipas të cilës Krishti kishte dy vullnete (një vullnet njerëzor si dhe një vullnet hyjnor) është besuar në përgjithësi, por jo përbotërisht në kishë. Faktikisht, Çarlls Hoxh (Charles Hodge) thotë:

Vendimi kundër Nestorit, vendim në të cilin u pohua uniteti i personit Krisht; atij kundër Eutikut, ku u pohua dallimin mes natyrave; dhe atij kundër Monotelitëve, ku u deklarua se zotërimi i një natyre hyjnore përfshin domosdoshmërisht zotërimin e një vullneti njerëzor, janë pranuar si besimi i vërtetë nga kisha universale greke, latine dhe Protestante.^[40]40

Hoxhi shpjegon se kisha mendoi se “të mohoje vullnetin njerëzor të Krishtit, do të thoshte të mohoje se Ai kishte një natyrë njerëzore, apo se ishte me të vërtetë njeri. Përveç kësaj, ajo pengonte mundësinë e të qenurit të Tij i tunduar, dhe për rrjedhojë e kontradiktoi Shkrimin dhe e ndau atë aq shumë prej njerëzve të Tij saqë Ai nuk mund të simpatizohej me ta në tundimet e tyre.”^[41]41 Për më tepër, Hoxhi vëren se krahas idesë se Krishti kishte dy vullnete, është ideja e lidhur me këtë se Ai kishte dy qendra vetëdijeje apo inteligjence: “Ashtu sikurse ka dy natyra të ndara, njerëzore dhe hyjnore, domosdoshmërisht ka dy inteligjenca dhe dy vullnete, njëra e gabueshme dhe e fundme dhe tjetra e pagabueshme dhe e pafundme.”^[42]42

Ky dallim i dy vullneteve dhe dy qendrave të vetëdijes na ndihmon të kuptojmë se si Jezusi mund të mësonte gjërat e megjithëkëtë të dinte gjithçka. Nga njëra anë, në lidhje me natyrë e Tij njerëzore, Ai kishte njohuri të kufizuar (Marku 13:32; Luka 2:52). Nga ana tjetër, është e qartë se Jezusi dinte gjithçka (Gjoni 2:25; 16:30; 21:17). Tani, kjo është e kuptueshme vetëm nëse Jezusi mësoi gjithçka si dhe kishte njohuri të kufizuar në lidhje me natyrën e Vet njerëzore, por ishte gjithnjë i gjithëditur në lidhje me natyrën e Tij hyjnore dhe për rrjedhojë, Ai qe në gjendje gjithmonë të “kujtonte” çfarëdo informaconi që do të ishte i nevojshëm për shërbesën e Tij. Kësisoj, ne mund të kuptojmë deklaratat e Jezusit në lidhje me kohën e kthimit të Tij: “Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati” (Marku 13:32). Kjo padije për kohën e kthimit të Vet, vlente të thuhej vetëm për natyrën njerëzore të Krishtit si dhe vetëdijen njerëzore, sepse në natyrën hyjnore të Tij, Ai ishte padyshim i gjithëditur dhe padyshim e dinte kohën se kur do të kthehej në tokë.^[43]43

Në këtë pikë, dikush mund të ngrejë kundërshtime sipas të cilave nëse ne themi se Jezusi kishte dy qendra vetëdijeje si dhe dy vullnete, kjo kërkon që Ai të ishte dy persona të ndarë, dhe kështu ne kemi rënë me të vërtetë në gabimin e “Nestorianizmit.” Por si përgjigje, duhet pohuar thjesht se dy vullnetet dhe dy qendrat e vetëdijes, nuk kërkojnë që Jezusi të jetë dy persona të ndarë. Është thjesht një pohim, pa provën përkatëse, të thuash se ato janë të ndarë. Nëse dikush përgjigjet duke thënë se ai apo ajo nuk e kupton se si Jezusi mund të kishte dy qendra vetëdijeje dhe megjithëkëtë të ishte një person i vetëm, atëherë ai fakt mundet që padyshim të pranohet nga të tërë. Por mosarritja për të kuptuar diçka, nuk do të thotë se ajo gjë është e pamundur, por vetëm se kuptimi ynë i saj është i kufizuar. Pjesa dërrmuese e kishës, përgjatë historisë së saj, ka thënë se Jezusi kishte dy vullnete dhe qendra vetëdijeje, e megjithëkëtë Ai mbeti një person. Një formulim i tillë nuk është i pamundur, por thjesht një mister të cilin tani ne nuk e kuptojmë plotësisht. Adoptimi i çfarëdo zgjidhjeje tjetër, do të krijonte një problem shumë më të madh: do të kërkonte që ne të hiqnim dorë ose nga hyjnia e plotë ose nga njerëzishmëria e plotë e Krishtit, dhe këtë ne nuk mund ta bëjmë.^[44]44

b. Çfarëdo gjëje që cilado prej natyrave të Tij bën, personi Krisht e bën: Në seksionin e mëparshëm përmendëm një sërë gjërash që u bënë nga një natyrë, por jo nga tjetra në personin e Krishtit. Tani ne duhet të pohojmë se çfarëdo që vlen të thuhet për natyrën njerëzore apo për atë hyjnore, vlen të thuhet për personin Krisht. Kështu, Jezusi mund të thotë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58). Ai nuk thotë: “Përpara se Abrahami të ishte, ekzistonte natyra ime hyjnore,” sepse Ai është i lirë që të flasë për gjithçka të bërë vetëm nga natyra e Tij hyjnore apo nga vetëm natyra e Tij njerëzore, si diçka që Ai e ka bërë.

Në sferën njerëzore, kjo vlen veçanërisht të thuhet edhe për bashkëbisedimet tona gjithashtu. Nëse unë daktilografoj një letër, paçka se këmbët dhe gishtat e këmbëve nuk luajtën rol fare në shtypjen e saj, unë nuk është se u them njerëzve: “Gishtat e duarve të mia shtypën një letër ndërsa gishtat e këmbëve të mia nuk luajtën fare rol” (paçka se kjo është e vërtetë). Përkundrazi, unë u them njerëzve: “Unë daktilografova një letër.” Kjo është e vërtetë pasi çfarëdo gjëje që bëhet nga një pjesë e imja, bëhet prej meje.

Kësisoj “Krishti vdiq për mëkatet tona” (1 Kor. 15:3). Paçka se aktualisht, vetëm trupi i Tij njerëzor reshti së jetuari dhe reshti së funksionuari, ishte megjithëkëtë Krishti si person Ai që vdiq për mëkatin tonë. Kjo është thjesht një mënyrë pohimi se çfarëdo gjëje që mund të thuhet për një natyrë apo një tjetër, mund të thuhet për personin Krisht.

Për rrjedhojë, është e saktë për Jezusin të thotë: “Po e lë botën” (Gjoni 16:28), apo “Nuk jam më në botë” (Gjoni 17:11), dhe njëherësh të thotë: “Unë jam me ju gjithë ditët” (Mat. 28:20). Gjithçka që bëhet nga një natyrë apo një tjetër, është bërë nga personi Krisht.

c. Titujt të cilët na kujtojnë për një natyrë, mund të përdoren nga personi edhe kur veprimi bëhet nga natyra tjetër: Autorët e Besëlidhjes së Re, nganjëherë përdorin tituj të cilët na kujtojnë qoftë natyrën njerëzore, qoftë natyrën hyjnore me qëllim për të folur për personin Krisht, paçka se veprimi i përmendur mund të bëhet vetëm nga natyra tjetër e jo nga ajo tek e cila mund të na shkojë mendja nisur nga titulli. Për shembull, Pali thotë se nëse sundimtarët e kësaj bote do ta kishin kuptuar mençurinë e Perëndisë, “nuk do të kishin kryqëzuar Zotin e lavdisë” (1 Kor. 2:8). Tani kur shikojmë frazën “Zotin e lavdisë” kjo na kujton specifikisht për natyrën hyjnore të Jezusit. Por, Pali e përdor këtë titull (me shumë mundësi qëllimisht, për të treguar ligësinë e tmerrshme të kryqëzimit) për të thënë se Jezusi u “kryqëzua.” Edhe pse natyra hyjnore e Jezusit nuk u kryqëzua, qe e vërtetë të flisje për Jezusin si person që Ai u kryqëzua, dhe Pali pohon këtë gjë për Të, paçka se ai përdor titullin “Zotin e lavdisë.”

Në mënyrë të ngjashme, kur Elizabeta e quan Marinë “nëna e Zotit tim” (Luka 1:43), emri “Zotit tim” është një titull i cili na kujton natyrën hyjnore të Krishtit. Megjithëkëtë, Maria sigurisht që nuk është mamaja e natyrës hyjnore të Jezusit, që ka ekzistuar gjithnjë. Maria është thjesht mamaja e natyrës njerëzore të Krishtit. Megjithëkëtë, Elizabeta mundet që ta quajë atë “nëna e Zotit tim” sepse ajo është duke përdorur titullin “Zot” për t’iu referuar personit Krisht. Një shprehje e ngjashme shfaqet tek “Luka” 2:11: “Sepse sot në qytetin e Davidit lindi për ju një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti.”

Në këtë mënyrë, ne mund të kuptojmë “Marku” 13:32, ku Jezusi thotë se askush nuk e di kohën e kthimit të Tij, “as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.” Paçka se termi “Bir” na kujton specifikisht për birësinë qiellore e të përjetshëm të Jezusit nga Perëndia Atë, përdoret me të vërtetë këtu për të mos folur specifikisht për natyrën e tij hyjnore, por për të folur përgjithësisht për të si person, si dhe për të afirmuar diçka që në fakt vlen të thuhet vetëm për natyrën e Tij njerëzore.^[45]45 Gjithashtu, është e vërtetë që në një kuptim të rëndësishëm (d.m.th. në lidhje me natyrën e tij njerëzore), Jezusi nuk e dinte kohën kur do të kthehej.

d. Fjali të shkurtra përmbledhëse: Nganjëherë, në studimin e teologjisë sistematike, fjalia e mëposhtme është përdorur për të përmbledhur çështjen e mishërimit: “Duke mbetur Ai që qe, Ai u bë çfarë nuk ishte.” Me fjalë të tjera, ndërkohë që Jezusi vazhdoi “të ishte” çfarë ishte (d.m.th. plotësisht hyjnor) Ai gjithashtu u bë çfarë nuk kishte qenë më përpara (d.m.th. plotësisht njeri gjithashtu). Jezusi nuk hoqi dorë aspak nga hyjnia e Tij kur u bë njeri, por Ai mori mbi Vete njerëzishmëri që nuk ishte e Tij më përpara.

e. “Komunikimi” i Atributeve: Sapo të kemi sqaruar që Jezusi ishte plotësisht njeri dhe plotësisht Perëndi, dhe se natyra e Tij njerëzore mbeti plotësisht njerëzore dhe natyra e Tij hyjnore mbeti plotësisht hyjnore, ne mundet që ende të ngremë pyetjen nëse kishte disa cilësi apo aftësi të cilat qenë dhënë (apo “komunikuar” nga një natyrë tek një tjetër. Duket se kishte.

(1) Nga natyra hyjnore tek natyra njerëzore 

Paçka se natyra njerëzore e Jezusit nuk e ndryshoi karakterin e vet thelbësor për shkak se u bashkua me natyrën hyjnore në personin Krisht, natyra njerëzore e Krishtit fitoi (a) një denjësi për t’u adhuruar dhe (b) një paaftësi për të mëkatuar, ku të dyja këto nuk i takuan përndryshe qenieve njerëzore.^[46]46

(2) Nga natyra njerëzore tek natyra hyjnore 

Natyra njerëzore e Jezusit, i dha Atij (a) një aftësi për të përjetuar vuajtje dhe vdekje; (b) një aftësi për të kuptuar nga përvoja, atë që ne po përjetojmë; dhe (c) një aftësi për të qenë flijimi ynë zëvendësues, të cilin Jezusi si Perëndi vetëm nuk mund ta kishte bërë.

f. Përfundim: Në fund të këtij diskutimi të gjatë, mund të jetë e lehtë të humbasim nga sytë atë gjë që aktualisht na mësohet në Shkrim. Deri më sot, kjo është mrekullia më e mahnitshme e të tërë Biblës, shumë më e mahnitshme sesa ringjallja dhe më e mahnitshme madje se krijimi i universit. Fakti që Bri i pafundmë, i gjithëpushtetshëm e i përjetshëm i Perëndisë, mundi të bëhej njeri e të bashkohej me natyrën njerëzore përgjithmonë, në mënyrë që Perëndia i pafundmë të bëhej një person me njeriun e fundmë, do të mbetet për përjetësi, mrekullia më e thellë si dhe misteri më i thellë në mbarë universin.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Pas leximit të këtij kapitulli, a ka mënyra specifike në të cilat ti tani mendon për Jezusin si më shumë të ngjashëm me ty nga ç’e ke menduar më përpara? Cilat janë ato? Si do mundet që një kuptim më i qartë i njerëzishmërisë së Jezusit të të ndihmojë të përballesh me tundimet? Si do mund të të ndihmojë të lutesh? Cilat janë situatat më të vështira në jetën tënde tani? A të vjen në mendje ndonjë situatë e ngjashme me të cilën mund të jetë përballur Jezusi? A të inkurajon kjo gjë që t’i lutesh plot besim Atij? A mund ta përfytyrosh se si do të kishte qenë po të kishe qenë i pranishëm kur Jezusi tha: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam”? Çfarë do të kishe ndjerë? Sinqerisht, cili do të kishte qenë reagimi yt? Tani përpiqu të përfytyrosh veten si të pranishëm kur Jezusi bëri disa prej deklaratave të tjera me “Unë jam” të cilat janë dokumentuar në ungjillin e Gjonit.^[47]47

2.     Pas leximit të këtij kapitulli, a ka ndonjë gjë që ti e kupton më plotësisht rreth hyjnisë së Jezusit? A mundesh të përshkruash (dhe ndoshta të identifikohesh me të) se çfarë duhet të kenë ndjerë dishepujt ndërkohë që filluan të kuptojnë gjithnjë e më shumë se për kë e kishte fjalën Jezusi? A mendon se Jezusi është Ai person të Cilit ti do mundeshe t’i besoje jetën tënde për gjithë përjetësinë? A do të ishe i lumtur të bashkoheshe me mijëra të tjerë në adhurim përreth fronit të Tij në qiell? A gjen kënaqësi në adhurimin e Tij tani?

TERMA TË VEÇANTË

Apollinarianizëm

Arianizëm

Përkufizimi Kalcedonian

Komunikimi i atributeve

doketizëm

eutikianizmi

Perëndi

Bashkimi hipostatik

papekatshmëria

mishërim

teoria kenosis

logos

Zot

monofizitizëm

pikëpamja monotelite

Nestorianizëm

Biri i Perëndisë

Biri i Njeriut

Lindja nga virgjëresha

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 178–218

1930 Thomas, 32–49, 223–228

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 2:106–151, 188–196, 254–262

1892–1894 Miley, 2:4–62

1940 Wiley, 2:143–186

1960 Purkiser, 164–182

1983 Carter, 1:331–374

1987–1990 Oden, 2:1–314, 527–542

3. Baptiste

1767 Gill, 1:537–569

1887 Boyce, 258–291

1907 Strong, 669–700

1917 Mullins, 154–202

1976–1983 Henry, 3:9–215

1983–1985 Erickson, 661–758

1987–1994 Lewis/Demarest, 2:251–370

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 1:318–396; 5:3–176

1949 Thiessen, 206–228

1986 Ryrie, 235–253, 260–266

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 2:55–279

1934 Mueller, 255–286

6. E reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 1:423–494 (2.9–14)

1724–1758 Edwards, 2:499–510, 949–955

1861 Heppe, 410–447

1871–1873 Hodge, 1:483–521; 2:378–454

1878 Dabney, 464–499

1887–1921 Warfield, BTS 157–237; SSW 1:139–166; BD 71–100, 175–212; PWC 4–319; LG 1–304; CC 3–389, 447–458

1889 Shedd, 2a:261–349; 3:378–400

1937–1966 Murray, CW 1:29–35, 340–43; CW 2:132–141; CW 4:58–91

1938 Berkhof, 305–330

1962 Buswell, 2:17–32, 40–70

7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 1:305–352

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 125–175

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 1:267–546

Vepra të Tjera

Anselm. “Mishërimi i Fjalës (The Incarnation of the Word).” Tek Anselmi i Kanterbërit (Anselm of Canterbury). Vol. 3. Toronto: Edwin Mellen, 1976.

_______. Përse Perëndia u Bë Njeri: dhe Ngjizja e Virgjëreshës dhe Mëkati Fillestar (Why God Became Man: and The Virgin Conception and Original Sin). Përkth. nga Joseph M. Colleran. Albany, N.Y.: Magi, 1969.

Athanasius. Mbi Mishërimin (On the Incarnation). Përkthyer nga një pjesëtar i komunitetit fetar të C.S.M.V. New York: Macmillan, 1946.

Berkouwer, G.C. Personi Krisht (The Person of Christ). Përkth. nga John Vriend. Grand Rapids: Eerdmans, 1954.

Bray, G.L. Besoret, Këshillet dhe Krishti (Creeds, Councils and Christ). Leicester: Inter-Varsity Press, 1984.

_______. “Kristologji (Christology).” Tek FRT (^[48]NDT) fq. 137–140.

Brown, Harold O.J. Heresies: Imazhi i Krishtit në Pasqyrën e Herezisë dhe Ortodoksisë nga Apostujt e Deri më Sot (The Image of Christ in the Mirror of Heresy and Orthodoxy From the Apostles to the Present). Garden City, N.Y.: Doubleday, 1984.

Bruce, F.F. Jezusi: Zot dhe Shpëtimtar (Jesus: Lord and Savior). The Jesus Library, red. nga Michael Green. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1986.

Erickson, Millard. Fjala u Bë Mish: Një Kristologji Bashkëkohore e Mishërimit (The Word Became Flesh: A Contemporary Incarnational Christology). Grand Rapids: Baker, 1991.

Guthrie, Donald. Jezus Mesia (Jesus the Messiah). Grand Rapids: Zondervan, 1972.

_______. Teologjia e Besëlidhjes së Re (New Testament Theology). Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1981, fq. 219–365.

Harris, Murray J. Jezusi si Perëndi (Jesus As God). Grand Rapids: Baker, 1992.

Hughes, Philip Edgcumbe. Imazhi i Vërtetë: Origjina dhe Fati i Njeriut në Krishtin (The True Image: The Origin and Destiny of Man in Christ). Grand Rapids: Eerdmans, and Leicester: Inter-Varsity Press, 1989, fq. 211–414.

Longenecker, Richard. Kristologjia e Krishterimit të Hershëm Judaik (The Christology of Early Jewish Christianity). London: SCM, 1970.

Marshall, I. Howard. Unë Besoj në Jezusin Historik (I Believe in the Historical Jesus). Grand Rapids: Eerdmans, 1977.

McGrath, Alister E. Të Kuptojmë Jezusin: Kush Është Ai dhe Përse Është i Rëndësishëm (Understanding Jesus: Who He Is and Why He Matters). Grand Rapids: Zondervan, 1987.

Moule, C.F.D. Origjina e Kristologjisë (The Origin of Christology). Cambridge: Cambridge University Press, 1977.

Payne, Philip B. “Deklaratat e Nënkuptuara të Jezusit për Hyjninë e Vet tek Shëmbëlltyrat e Tij (Jesus’ Implicit Claim to Deity in His Parables).” ^[49]TrinJ vol. 2, n.s., nr. 1 (Spring 1981), fq. 3–23.

Reymond, Robert L. Jezusi, Mesia Hyjnor (Jesus, Divine Messiah). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1990.

Runia, Klaas. Debati i Sotëm Kristologjik (The Present-Day Christological Debate). Leicester: Inter-Varsity Press, 1984.

Sproul, R.C. Lavdia e Krishtit (The Glory of Christ). Wheaton, Ill.: Tyndale, 1990.

Stein, R.H. “Jezus Krishti (Jesus Christ).” Tek FUT (^[50]EDT) fq. 582–585.

Wallace, R.S. “Kristologji (Christology).” Tek FUT (EDT) fq. 221–227.

Walvoord, John F. Jezus Krishti Zoti Ynë (Jesus Christ Our Lord). Chicago: Moody, 1969.

Wells, David F. Personi Krisht: Një Analizë Biblike dhe Historike e Mishërimit (The Person of Christ: A Biblical and Historical Analysis of the Incarnation). Westchester, Ill.: Crossway, 1984.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Gjoni” 1:14: Dhe Fjala u bë mish dhe ndenji ndër ne dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit nga Ati, plot hir e të vërtetë.

HIMN

“MË I BUKURI, ZOTI JEZUS (FAIREST LORD JESUS)”

Më i bukuri Zoti Jezus, sunduesi i gjithë natyrës,

Bir i Perëndisë dhe Bir i Njeriut Ti je!

Ty do të të dua, ty do të të nderoj,

Ty që për shpirtin tim lavdi, gëzim dhe një kurorë Ti ke.

Të bukura janë livadhet, të bukura janë pyjet,

Me rrobën e lulëzuar të pranverës mbuluar:

Jezusi më i bukuri, Jezusi më i pastri,

Të këndojë e bën Ai zemrën e pikëlluar.

E bukur drita e diellit, e bukur drita e hënës,

Dhe të tërë yjet regëtitës atje lart:

Jezusi shkëlqen më shumë, Jezusi shkëlqen më pastër

Tërë engjëjt e qiellit mund të krenohen pa mat.

Shpëtimtar i bukur! Zot i kombeve!

Bir i Perëndisë dhe Bir i Njeriut ti je!

Lavdi dhe nder, lavdërim dhe adhurim,

Tani dhe përgjithmonë më shumë të Tuat i ke.

Nga Munster Gesangbuch 1677, përkthyer 1850, 1873